ارزیابی و اولویّت‌بندی شاخص‌های توسعۀ گردشگری با استفاده از مدلTOPSIS مطالعۀ موردی: شهرستان‌های استان کردستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد و پژوهشگر پژوهشکده کردستان‌شناسی دانشگاه کردستان، کردستان، ایران

2 کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه کردستان،کردستان، ایران

چکیده

تجریه بسیاری از کشورهای توسعه یافته نشان می دهد که توسعه گردشگری یک نیاز اساسی برای توسعه ملی و باید با درجه بالایی از اولویت آنرا در نظر گرفت. صنعت گردشگری از طریق افزایش درآمدهای ارزی نقش به سزایی در توسعه اقتصادی کشورها، به‌ویژه کشورهای درحال‌توسعه دارد. یکی از مراحل مهم در فرآیند برنامه‌ریزی، مرحله ارزیابی و انتخاب مناسب‌ترین گزینه از بین گزینه‌های مختلف است. از جمله شاخص های لازم برای ارزیابی سطوح توسعه گردشگری، می توان به شاخص های مختلفی از جمله جاذبه های طبیعی، تاریخی- فرهنگی و مذهبی، انسان ساخت و و جود زیر ساخته های مناسب و دیگر عوامل اشاره کرد که براساس این شاخص ها می توانیم به انتخاب گزینه مناسب از بین گزینه های موجود بپردازیم. در این راستا، روش TOPSIS و یا تکنیک برای ترتیب اولویت با شباهت به ایده آل راه حل، موضوع توجه رو به رشدی بوده است. برای این منظور، این پژوهش باهدف برنامه‌ریزی مناسب و کارا به ارزشیابی و اولویت‌بندی شهرستان‌های استان کردستان با استفاده از مدل TOPSIS ، بر اساس شاخص‌های توسعه‌ی گردشگری در چهار سطح فرا برخوردار، برخوردار، نیمه برخوردار و فرو برخوردار پرداخته‌شده است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای- اسنادی است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که شهرستان سنندج با ضریب اولویت ۸۲/۰ در سطح فرا برخوردار و شهرستان‌های مریوان، سقز و بانه به ترتیب با ضریب اولویت-های 382/0، 387/0 و 35/0 در سطح برخوردار و شهرستان‌های بیجار، کامیاران و قروه به ترتیب با ضریب اولویت‌های 23/، 21/0 و 20/0 در سطح نیمه برخوردار (متوسط) و شهرستان‌های دهگلان، سروآباد و دیواندره با ضریب اولویت 12/0، 096/0 و 078/0 در سطح فرو برخوردار (محروم) قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessment and Prioritization of Tourism Development Indexes using TOPSIS (Case study: Kurdistan Province)

نویسندگان [English]

  • fateh habibi 1
  • hosna mahmoodi 2
2 Department of Economics, university of Kurdistan
چکیده [English]

Tourism industry increases foreign exchange revenue and thus has an important role in economic development, especially in developing countries. Tourist attractions as one of the pillars of tourism industry along with other elements including infrastructure will provide the necessary conditions for attracting tourists. Given the importance of tourism’s role in economic development on the one hand and tourism potential in Kurdistan province on the other, it is necessary to apply an appropriate procedure to prioritize different areas for different investments in the province. This study aims to evaluate and prioritize the cities in Kurdistan province through TOPSIS model based on tourism development indicators (natural attractions; historical, cultural and religious attractions; man-made attractions; commercial attractions; touristic villages; hotels; accommodation rooms; tourism service agencies; travel agencies; active toll-houses; traffic police; road emergency stations; on-road accommodation; and accident blackspots) in the four richness/development levels of over-developed, developed, semi-developed, and under-developed to achieve appropriate and efficient planning. The methodology of the study is descriptive-analytic and data is collected through library-documentation method. The results of the study indicate that Sanandaj with a priority coefficient of 0.82 is over-developed; Marivan, Saqez, and Baneh with priority coefficients of 0.382, 0.387 and 0.35, respectively, are developed; Bijar, Kamyaran and Qorveh with priority coefficients of 0.23, 0.21 and 0.20, respectively, are semi-developed; and Dehgolan, Sarvabad and Divandarreh with priority coefficients of 0.12, 0.096 and 0.078, respectively, are under-developed (deprived)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prioritization
  • Tourism
  • Tourism Development Index
  • Topsis model
  • Kurdistan Province

مراجع

-    الوانی، سید‌مهدی؛ معصومه پیروزبخت (1385). فرایند مدیریت جهانگردی، دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
-    اصغر پور، محمدجواد (1388). تصمیم‌گیری‌های چندمعیاره، انتشارات دانشگاه تهران.
-  افتخاری، عبدالرضا؛ مهدی پورطاهری (1390). اولویت‌بندی ظرفیت‌های گردشگری مناطق روستایی شهرستان نیر، جغرافیا و توسعه.شمارۀ.صفحات 38-23. 
-  امین‌بیدختی، علی‌اکبر؛ نوید شریفی (1391). بررسی رابطۀ بین رونق گردشگری و سرمایۀ اجتماعی در مناطق ساحلی دریای خزر، فصلنامۀ مطالعات مدیریت گردشگری. سال هفتم. شمارۀ 17.
-  امیرحاجلو، الهام؛ سیمین تولایی؛ احمد زنگانه؛ ابوالفضل زنگانه (1392). ارزیابی و اولویت‌بندی اثرات گردشگری در سطح ملی با استفاده از تکنیک TOPSIS، فصلنامۀ برنامه‌‌ریزی منطقه‌ای.سال سوم.شمارۀ 10. صفحات 26-15.
-    پاپلی‌یزدی، محمدحسین؛ مهدی  سقایی (1385). گردشگری، کاهیت و مفاهیم، انتشارات سمت. تهران.
-  تقوایی، مسعود؛ محمود رنجبردستنایی (1389). تحلیلی بر پراکنش امکانات و خدمات مسیر گردشگری شمال شرق استان چهارمحال و بختیاری، مجلۀ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری. شمارۀ 1. صفحات 48-21.
-  قالیباف، محمدباقر؛ محمد شعبانی‌فرد (1390). ارزیابی و اولویت‌بندی جاذبه‌های گردشگری برای توسعۀ گردشگری شهری براساس مدل‌های تصمیم‌گیری چندمتغیره (مطالعۀ موردی: شهر سنندج)، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی. شمارۀ 2. صفحات 172-147.
-  تقوی، مهدی؛ علی قلی‌پور سلیمانی (1388). عوامل مؤثر بر رشد صنعت گردشگری ایران، پژوهشنامۀ اقتصادی. سال نهم. شمارۀ 3. صفحات 172-157.
-  حاجی‌آبادی، سعید؛ سید محمود عسگریان؛ مجید شاکری‌کرم؛ ابوالفضل دهله‌ای (1393). بررسی رشد صنعت گردشگری با استفاده از مدل تاپسیس (مطالعۀ موردی: شهر همدان)، مطالعات محیطی هفت‌حصار. شمارۀ 8. صفحات 46-41.
-    داغستانی، سعید؛ راحله قنبری (1391). جاذبه‌های گردشگری: مفاهیم، مدیریت و برنامه‌ریزی، تهران. انتشارات مهکامه.
-    دهدشتی، شاهرخ؛ مرتضی فیاضی (1390). مدیریت بازاریابی در صنعت گردشگری، تهران. انتشارات مهکامه.
-    رنجبریان، بهرام؛ محمد زاهدی (1389). بازاریابی گردشگری، چاپ هشتم. اصفهان. انتشارات چهارباغ.
-  زنگی‌‌آبادی، علی؛ لاله پورعیدی‌وند؛ اسفندیار حیدری‌پور (1391). تحلیل فضایی شاخص‌‌های توسعۀ گردشگری با استفاده از مدل TOPSIS، مجلۀ جغرافیا و توسعۀ شهری. شمارۀ 1. صفحات 73-51.
-  زنگی‌‌آبادی، علی؛ جابر علیزاده؛ مهدی احمدیان (1390). تحلیلی بر درجۀ توسعه‌‌یافتگی شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی با استفاده از فن TOPSIS و AHP، فصلنامۀ نگرش‌‌های در جغرافیای انسانی. شمارۀ 30. صفحات 89-69.
-    سازمان حمل‌ونقل و پایانه‌های استان کردستان، 1394.
-    سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کردستان، 1394.
-  ضرغام‌بروجنی، حمید؛ مهنا نیک‌بین (1391). سنجش پایداری توسعۀ گردشگری در جزیره کیش، 2.
 168-137.
-  شیخی، حجت؛ مرضیه غریبی؛ مصطفی معنوی (1395). مکان‌یابی اراضی مسکونی با استفاده از روش ارزیابی چندمعیاره TOPSIS موردشناسی: شهر بهبهان، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای. شمارۀ 18. صفحات 84-69.
-  موسوی، میرنجف؛ محمد ویسیان؛ سمیه محمدی‌ حمیدی؛ مهناز اکبری (1394). بررسی و اولویت‌بندی توان‌ها و زیرساخت‌های توسعۀ گردشگری با روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره (مورد مطالعه: شهرستان‌های استان کردستان)، گردشگری شهری. شمارۀ 1.
صفحات 31-17.
-  موحد، علی؛ سالار کهزادی (1389). تحلیل عوامل مؤثر بر توسعۀ گردشگری استان کردستان با استفاده از مدل SWOT، مجلۀ پژوهش و برنامه‌‌ریزی شهری. شمارۀ 2. 102-85.
-  نسترن، مهین؛ فرحناز ابوالحسنی؛ ملیحه ایزدی (1389). کاربرد تکنیک تاپسیس در تحلیل و اولویت‌بندی توسعة پایدار مناطق شهری، مجلۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی. شمارۀ 2. صفحات 100-83.
- Azizi, Hamid & Biglarib, Mahdi & Joudia, Pouya. (2011). Assessment the feasibility of sustainable tourism in urban environments employing the cumulative linear model, International Conference on Green Buildings and Sustainable Cities, Procedia Engineering 21, PP:24-33.
- Baležentis, Tomas & Kriščiukaitienė, Irena & Baležentis, Alvydas & Garland, Ron (2012). A quantitative analysis rural tourism development in Lithu Ania (2003-2010), Tourism Management Perspectives, 2-3, PP. 1-6.
- Castellani, V., & Sala, S. (2014). Sustainable performance index for tourism policy development. Tourism Management, 31, PP. 871-880.
- Garcia-melon, Monica and Gomez- Navarro , Acuna-Dutra, silvia (2012). A combined ANP-delphi approach to evaluate sustainable tourism, Environmental Impact Assessment Review, 34, 41-50
- Holzar, M. (2010). Tourism and development: the beach disease, Tourism Management, 32, pp 922–933.
- Hardy, A., Robert, J. Beeton, S. & Pearson, L (2002). Sustainable Tourism: An Overview of the Concept and its Position in Relation to Conceptualisation of Tourism, Journal of Sustainable Tourism, 10(6), 475-496.
- Huang, Jen-Hung & Peng, Kua-Hsin (2012). Fuzzy Rasch model in TOPSIS: A new approach for generating fuzzy numbers to assess the competitiveness of the tourism industries in Asian countries, Tourism Management, 33, pp 456-465.
- Hunter, C. (1997). Sustainable Tourism as an Adaptive Paradigm, Annals of Tourism Research, 24, 850–867.
- Jr, E.T. (2003). An Analysis of Variables that Influence Stakeholder Participation and Support for Sustainable Tourism Development in Rural North Carolina, A dissertation Submitted to the North Carolina state university of central Florida, for the degree of Doctor of Philosophy.
- Lee CC, Chang C. (2008). Tourism development and economic growth: a closer look at panels, Tourism Management, 29: 180–192.
- Iilban, o-mehmet , Yildirim H-Hasan and Chamberllain, m-John. (2017). Determination of tourism activities of the worlds best tourism deastination using the multi-criteria decision making method, Journal cogent Social Sciences, 3(1); 1-16.
- Liu, Chui-Hua, Tzeng, Gwo-Hshiung, Lee, ming-huei and Lee, Po-Yen. (2013). Improving metro-airport connection service for tourism development: Using hybrid MCDm models, Tourism Management perspectives, 6, 95-107.
- Önder, E., Yıldırım, B. F., & Özdemir, M. (2013). Multi criteria decision making approach for evaluating tourism destinations in Turkey. Academıc Journal of Tourısm and Management Researches, 1, PP. 1-15.
- Mendola, D. & Serena V. (2017), Building composite indicators in tourism studies: Measurements and applications in tourism destination competitiveness. Tourism Management, 59, PP.541-553.
 
- Risteskia, M., Kocevskia, J. & Arnaudov, K. (2012). Spatial Planning and Sustainable Tourism as basis for Developing Competitive Tourist Destinations, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 44, 375-386.
- Telfer, D. & Sharpley, R. (2008). Tourism and Development in the Developing World, Routledge, New York.
- Weaver, D. & Lawton, L. (2002). Tourism Management, 2nd Edition, Sydney: John Wiley and Sons Australia.
- World Tourism Organization (WTO) (2016): www.world tourism .org.
- Yang, Yang and Fik, Timothy (2014). Spatial effects in regional tourism growth, Annals of tourism research, 46, 144-162.
- Yildirim, Onder and Ozdemir, m (2013). Multi criteria decision makingapproach for evaluating tourism & destination in Turkey. Academic Journal of tourism and Management Research,1, 1-15.
- Zhang, H., & Zhang, Y. (2010). Comparative Analysis on regional competitiveness of tourism resources based on weighted TOPSIS method–A case study of the Yangtze River Delta. Resources and Environment in the Yangtze Basin, 19,500-505.
- Zhou,Y.,Maumbe,K., Deng, J and Selin, S (2015). Resource-based destination competitiveness evalution using a hybrid analytic hierarchy process (AHP): the case of West Virginia, Tourism management perspectives. 15, PP.72-80.
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 آذر 1398
  • تاریخ پذیرش: 03 آذر 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار