پهنه‌‌‌بندی شهر اردبیل ازنظر میزان وجود پتانسیل‌‌های جذب گردشگر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل،ایران

3 دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

4 دانشجوی دکتری، گروه اقلیم شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

 امروزه گردشگری به یکی از عوامل مؤثر بر توسعه­ی اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی جوامع تبدیل شده است. همچنین یکی از بخش­هایی است که در صورت برنامه­ریزی و توجه به آن، می­تواند ارزآوری قابل‌توجهی داشته باشد و آورده اقتصادی حاصل از آن می­تواند اشتغال بخش وسیعی از بیکاران جامعه را تضمین کند. گردشگری شهری نیز که یکی از زیر بخش‌های گردشگری بوده، اخیراً موردتوجه برنامه­ریزان و متولیان امر قرار گرفته است. در این بین، شهر اردبیل با توجه به سابقه تاریخی و پتانسیل­های بالقوه و بالفعل آن، همه­ساله پذیرای شمار زیادی از گردشگران داخلی و خارجی بوده و هست. از این رو انجام مطالعات گسترده و پژوهش­های به روز در راستای سنجش وضعیت گردشگری شهر اردبیل و شناسایی فضاهای گردشگری آن در راستای مدیریت بهینه امور گردشگری این شهر، مساله­ای مهم و ضروری است. بنابراین در تحقیق حاضر با بهره بردن از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و ابزارهایی چون GPS و نرم­افزار ARCGIS و مدل­های Vikor، AHP و Fuzzy، اقدام به پهنه­بندی و شناسایی فضاهای گردشگری شهر اردبیل شده است.
 نتایج به دست آمده از تحلیل­های صورت گرفته در تحقیق حاضر حاکی از آن است که هسته­ی مرکزی شهر اردبیل با محوریت رودخانه­ی بالغلی­چای و دریاچه شورابیل و در جهت شمال شرقی- جنوب­غربی، قابلیت بالایی در جذب گردشگر دارد. در واقع این نواحی را می­توان به‌عنوان فضای غالب (مرکز ثقل) گردشگری شهر اردبیل نام­گذاری کرد. فضایی که با تمرکز فوق­العاده­ی جاذبه­های تاریخی، گردشگری و تفریحی مشخص شده است. در واقع اینچنین می­توان گفت که فضای گردشگری شهر اردبیل و مناطق با قابلیت بالای جذب گردشگری تابعی از هسته­ی مرکزی و تاریخی شهر اردبیل و رودخانه­ی بالغلی­چای و دریاچه­ی شورابیل بوده است. به‌طوریکه این مسئله باعث تمرکز بیش از حد عناصر گردشگری در  مجاورت این عناصر شده است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Zoning of Ardebil City in Terms of the Presence of Attracting Tourist Potential

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hassan Yazdani 1
  • ebrahim firouzi magandeh 2
  • reza Hashemi Masoomabad 3
  • Elham Shokrzadeh Fard 4
1 Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, University Of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran.
چکیده [English]

Today, tourism has become one of the factors influencing the socio-economic and cultural development of societies. It is also one of the sectors that can be valued significantly when it comes to planning and paying attention to the economic benefits it can bring to the employment of a large part of the unemployed. Urban tourism, which is one of the sub-sectors of tourism, has recently been the focus of planners and trustees. In the meantime, Ardebil city has and always welcomes a large number of domestic and foreign tourists, due to its historical background and its potential and actual potential. Therefore, conducting extensive studies and up-to-date studies in order to evaluate the tourism status of Ardabil city and identifying its tourism areas in order to optimally manage tourism affairs in this city is an important and necessary issue. Therefore, in the present study, using descriptive-analytical research methods and tools such as GPS and ARCGIS software and Vikor, AHP and Fuzzy models, the zoning and identification of tourism areas in Ardabil has been done.
The results of the present analysis indicate that the central core of Ardebil city with the axis of the Balchaychay River and Shurabil Lake and in the northeast-southwest direction, has high potential for attracting tourists. has it. In fact, these areas can be named as the dominant tourist center of Ardabil. A place marked by an extraordinary concentration of historical, tourism and leisure attractions. In fact, it can be said that the tourism area of ​​Ardebil and the areas with high tourist attraction were a function of the central and historical core of Ardebil and the Adjara River and the Shurabil Lake. This has led to the over-concentration of tourism elements in the vicinity of these elements.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Zoning
  • Urban tourism
  • Tourism
  • Tourism elements
  • Ardebil
  • Tourist spaces
احدنژاد روشتی، محسن؛ حیدر صالحی میشانی (1391). ارزیابی توزیع فضایی زیرساخت‌‌های گردشگر و تعیین نقش فرایندهای اقتصادی- سیاسی و رشد فیزیکی شهرها در شکل‌‌گیری آن (مطالعۀ موردی: شهر زنجان)، دو فصلنامۀ مطالعات گردشگری. دورۀ 1. شمارۀ 1. صفحات 105-91. http://journalitor.ir/Article/13950819103413897
اکبرپور سراسکانرود، محمد؛ محسن رحیمی؛ فاضل محمدی (1390). سنجش تأثیرات گسترش گردشگری بر ابعاد توسعۀ پایدار مطالعۀ موردی: شهرستان هشترود، فصلنامۀ برنامه‌ریزی منطقه‌ای. دورۀ 1. شمارۀ 3. صفحات 104-93. http://jzpm.miau.ac.ir/article_134.html
بهنام مرشدی، حسن؛ داریوش احمدی؛ حسنعلی فرجی ‌سبکبار؛ محمدرضا رضوانی (1395). پهنه‌بندی فضایی کانون‌های گردشگری به‌منظور تعیین مناطق بهینه خدمات گردشگری در استان فارس، فصلنامۀ برنامه‌ریزی منطقه‌ای. دورۀ 6. شمارۀ 21. صفحات 30-17. http://jzpm.miau.ac.ir/article_1778.html
پاپلی‌یزدی، محمدحسین؛ مهدی سقایی (1382). گردشگری و تبارشناسی، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی.  دورۀ 1. شمارۀ 68. صفحات 49-24. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/125326
پروازی، مهناز (1395). تحلیل ارزش ویژۀ برند گردشگری شهری (مورد مطالعه: شهر مرزی بانه)، فصلنامۀ جغرافیا. برنامه‌ریزی منطقه‌ای. دورۀ 7.شمارۀ 1. صفحات 69-49. http://www.jgeoqeshm.ir/article_44950.html
پوراحمد، احمد؛ محمدعلی خلیجی (1393). قابلیت‌سنجی تحلیل خدمات شهری با استفاده از تکنیک VIKOR (مطالعۀ موردی: شهر بناب)، مجلۀ علمی-پژوهشی برنامه‌‌ریزی فضایی (جغرافیا). دورۀ 4. شمارۀ 2. صفحات 16-1. https://sppl.ui.ac.ir/article_15998.html?lang=fa
حسین‌زاده دلیر، کریم؛ محمدرضا پورمحمدی؛ صمد مدادی (1391). ارزیابی پراکنش فضاهای گردشگری تاریخی-فرهنگی و خدمات جانبی آن در شهر تبریز، فصلنامۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی. دورۀ 16. شمارۀ 41. صفحات94-67. https://geoplanning.tabrizu.ac.ir/article_42.html
رمضان‌‌تاش‌دهگرجی، حسین (1394). تحلیل مؤلفه‌‌های محیطی در مکان‌گزینی و ساخت مجتمع‌‌های مسکن مهر در شهر اردبیل، پایان‌‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ جغرافیا و برنامه‌‌ریزی شهری. دانشگاه محقق اردبیلی. اردبیل.
سجادیان، ناهید؛ فاطمه پیری (1396). بررسی عوامل فضایی مؤثر در تقاضای جاذبه‌های گردشگری شهری (نمونۀ موردی: شهر ایلام)، فصلنامۀ جغرافیایی سرزمین. دورۀ 14. شمارۀ 53. صفحات 36-21. http://sarzamin.srbiau.ac.ir/article_10891.html
سنایی‌مقدم، سروش؛ بهروز محمدی‌یگانه؛ میثم رضایی (1395). سنجش و اولویت‌بندی جاذبه‌های گردشگری استان کهگیلویه و بویراحمد بر‌اساس پتانسیل جذب گردشگر، فصلنامۀ جغرافیایی فضای گردشگری. دورۀ 6. شمارۀ 21. صفحات 18-1. http://gjts.malayeriau.ac.ir/article_528450.html
.صادق‌لو، طاهره؛ صدیقه ذاکری (1397)، ارزیابی و اولویت‌بندی جاذبه‌های‌گردشگری با هدف توسعۀ گردشگری (منطقۀ مورد مطالعه: شهر مشهد)، فصلنامۀ جغرافیایی فضای گردشگری. دورۀ 7.شمارۀ 26. صفحات 69-59. http://gjts.malayeriau.ac.ir/article_541114.html
صادقی، علیرضا؛ محمدامین دهقانی؛ مسعود دادگر (1398). رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر میزان رضایتمندی گردشگری شهری با استفاده از مدل کانو مطالعۀ موردی: شهر شیراز، نشریۀ گردشگری شهری. دورۀ 6. شمارۀ 3. صفحات 151-139. https://jut.ut.ac.ir/article_73043.html
صیادبیدهندی، لیلا؛ مهدی قرخلو (1397). تحلیل و سطح‌بندی جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل، فصلنامۀ گردشگری شهری. دورۀ 5. شمارۀ 1.صفحات 125-113. https://jut.ut.ac.ir/article_65844.html
عطائی، محمد (1389). تصمیم‌گیری چندمعیاره، چاپ اول. شاهرود. انتشارات دانشگاه صنعتی شاهرود.
علی‌یاری، ویدا؛ مریم شریف‌زاده؛ مصطفی احمدوند (1398). ارزیابی اثرات گردشگری بر نواحی روستایی هدف گردشگری بخش مرکزی شهرستان فیروزآباد با استفاده از مدل تحلیل عاملی، فصلنامۀ مطالعات مدیریت گردشگری. دورۀ 14. شمارۀ 45. صفحات 247-221. https://journals.atu.ac.ir/article_9714.html
غفاری گیلانده، عطا؛ پروین ده‌ده زاده سیلابی؛ مریم قدیمی (1396). رتبه‌بندی جاذبه‌های گردشگری براساس پتانسیل جذب گردشگر با استفاده از مدل تاکسونومی عددی (مورد مطالعه: شهرستان خوی)، فصلنامۀ اقتصاد و مدیریت شهری. دورۀ 5. شمارۀ 4. صفحات 126-113. http://iueam.ir/browse.php?a_code=A-10-158-75&sid=1&slc_lang=fa
غفاری گیلانده، عطا؛ ساسان نیکفال مغانلو؛ رضا هاشمی معصوم‌آباد (1396). سطح‌بندی میزان توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان اردبیل به‌لحاظ شاخص‌های فرهنگی- اجتماعی، فصلنامۀ تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی. دورۀ 9. شمارۀ 2. صفحات 208-175. http://jsoa.sbu.ac.ir/article/view/25450
غفاری گیلانده، عطا؛ رضا هاشمی معصوم‌آباد؛ ساسان نیکفال مغانلو؛ منصور مصطفی‌پور (1398). ارزیابی توزیع فضایی پارک‌های محله‌ای و ارائۀ الگوی بهینۀ مکان‌یابی با استفاده از روش VIKOR (مطالعۀ موردی: شهر اردبیل)، فصلنامۀ علوم و تکنولوژی محیط‌زیست. دورۀ 5. شمارۀ 21. صفحات 261-241. http://jest.srbiau.ac.ir/article_14056.html
قالیباف، محمدباقر؛ محمد شعبانی‌فرد (1390). ارزیابی و اولویت‌بندی جاذبه‌های گردشگری‌برای توسعۀ گردشگری شهری براساس مدل‌های تصمیم‌گیری چندمتغیره (مطالعۀ موردی: شهر سنندج)، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی. دورۀ 26. شمارۀ 2. صفحات 172-147. http://ensani.ir/fa/article/313908
کریمیان، تقی؛ حسنعلی فرجی‌سبکبار؛ احمد پوراحمد (1394). بررسی ارتباط میان جاذبه‌‌های گردشگری و کاربری اراضی با استفاده از مدل رگرسیون وزن‌‌دار جغرافیایی (مطالعۀ موردی: شهر اصفهان)، گردشگری شهری. دورۀ 2. شمارۀ 1. صفحات 16-1. https://jut.ut.ac.ir/article_54062.html
محمدی، علیرضا؛ رضا  هاشمی‌معصوم‌آباد؛ ساسان  نیکفال مغانلو (1396). تعیین پهنه‌های مناسب مکان‌گزینی دوربین‌های مداربستۀ شهری با رویکرد ارتقای امنیت و ایمنی شهری (مطالعۀ موردی: شهر اردبیل)، فصلنامۀ پژوهش‌های حفاظتی-‌ امنیتی دانشگاه جامع امام‌حسین (ع). دورۀ 6. شمارۀ 21.صفحات 158-129. https://jpas.ihu.ac.ir/article_201055.html
مرکز آمار ایران، (1395). گزیدۀ نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن، تهران، ایران.
موحد، علی؛ فاطمه احمدی (1392). مسیریابی گردشگران در بافت‌‌های تاریخی با رویکرد حفاظت و احیای این بافت‌‌ها با استفاده از GIS (نمونۀ موردی: سنندج)، فصلنامۀ محیط‌‌شناسی. سال 39. شمارۀ 1. صفحات 100-93. https://jes.ut.ac.ir/article_30396.html?lang=fa
موحد، علی؛ صدیقه دولتشاه(1390). بررسی ظرفیت‌های گردشگری درجهت توسعۀ گردشگری شهری خرم‌آباد، فصلنامۀ جغرافیا و آمایش سرزمین. دورۀ 1. شمارۀ 1. صفحات 102- 87.http://gps.gu.ac.ir/article_5326.html
مودودی‌ارخودی، مهدی؛ مهدی جوانشیری؛ مرجان نیک‌شعار (1397). شناسایی اولویت جاذبه‌های گردشگری بیرجند، فصلنامۀ برنامه‌ریزی فضایی. دورۀ 8. شمارۀ 3. صفحات 106-83. https://sppl.ui.ac.ir/article_23209.html
موسوی، میرنجف؛ فاطمه سادات‌کهکی؛ اسحاق جلالیان  (1398). ارزیابی عناصر مؤثر بر توسعۀ گردشگری شهری مطالعۀ موردی: شهر ارومیه، فصلنامۀ گردشگری شهری. دورۀ 6. شمارۀ 2. صفحات 77-61. https://jut.ut.ac.ir/article_72080.html
نوربخش، سیدمرتضی؛ اکبرپور سراسکانرود (1389). نقش گردشگری شهری در توسعۀ اقتصادی کلان‌شهرها، فصلنامۀ اقتصادشهر (ویژه‌نامۀ گردشگری). دورۀ 2.شمارۀ 1. صفحات 34-20.  http://ensani.ir/fa/article/244082
هاشمی معصوم‌آباد، رضا (۱۳۹۶)، تحلیلی بر وضعیت کالبدی فضایی کانون‌های محله‌ای و ارائۀ راهکارهای مناسب (پژوهش موردی: محدودۀ محلۀ پیر مادر، شهر اردبیل)، (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد)، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل.
Boivin, M., Tanguay. G (2019). Analysis of the determinants of urban tourism attractiveness: The case of Québec City and Bordeaux, Journal of Destination Marketing & Management, Vol 11, 67-79.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212571X16303560)
Calderwood, L., Soshkin, M (2019). The Travel & Tourism Competitiveness Report 2019(Travel and Tourism at a Tipping Point). World Economic Forum http://www3.weforum.org/docs/WEF_TTCR_2019.pdf
Kaphle, Isha (2006). Evaluating people’s accessibility to public parks using Geographic Information Systems: A case study in Ames. Iowa, Iowa State University.  https://core.ac.uk/download/pdf/38896941.pdf
Musavengane, R., Siakwah, p., Leonard. L(2020). The nexus between tourism and urban risk: Towards inclusive, safe, resilient and sustainable outdoor tourism in African cities, Journal of Outdoor Recreation and Tourism, Vol.29, PP.1-13. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2213078019300659
Qin, G. Meizhen, L. Jin hua, M. and Jun lei, Z. (2011). The development of urban night tourism based on the nightscape lighting projects-a Case Study of Guangzhou, Energy Procedia, 5: 477-481. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1876610211010198
 Sanja, B., Tamara, J., Nemanja, T., Djordjije A. Vasiljevic(2017). An analytical scale for domestic tourism motivation and constraints at multi-attraction destinations: The case study of Serbia's Lower and Middle Danube region, journal of Tourism Management Perspectives. Vol.23, PP.97-111. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2211973617300405
Shoval, N., Bob, M., Amit, B(2011).  Hotel location and tourism activity in cities, Annals of Tourism Research, Vol.38, No.4, PP.1594-1612. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0160738311000326
Soja, E. (2010) Seeking spatial justice, University of Minnesota Press. https://www.upress.umn.edu/book-division/books/seeking-spatial-justice
Wang, J., Huang, X., Gong, Zh., Cao, K (2020). Dynamic assessment of tourism carrying capacity and its impacts on tourism economic growth in urban tourism destinations in China, Journal of Destination Marketing& Management, Vol.15, PP.1-15. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii
/S2212571X19300228
Zheng, W., Ji, H., Lin, C., Wang, W., Yu, B(2020). Using a heuristic approach to design personalized urban tourism itineraries with hotel selection, Journal of Tourism Management, Vol. 76, PP.1-14. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0261517719301542