تعیین راهبردهای گردشگری در توسعۀ مناطق روستایی براساس ماتریس ترکیبی QSPM-SWOT (مورد مطالعه: شهرستان سرباز)

رییسی, ابوبکر; سالارزهی, حبیب اله; شیهکی تاش, مهیم

doi:10.22111/GDIJ.2021.5854

تعیین راهبردهای گردشگری در توسعۀ مناطق روستایی براساس ماتریس ترکیبی QSPM-SWOT (مورد مطالعه: شهرستان سرباز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ مدرس گروه کارآفرینی دانشگاه جامع علمی کاربردی استان سیستان و بلوچستان ، زاهدان، ایران

² دانشیار مدیریت دولتی دانشگاه سیسان و بلوچستان، زاهدان، ایران

³ استادیار اقتصاد توسعه دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

10.22111/GDIJ.2021.5854

چکیده

امروزه یکی از راههای نجات روستاها از فقر، مهاجرت، مشکلات اجتماعی و اقتصادی، توسعه گردشگری در مناطق مستعد گردشگری روستایی می‌باشد. با توجه به این امر پژوهش حاضر به دنبال تعیین راهبردهای گردشگری در توسعه مناطق روستایی شهرستان سرباز با استفاده از مجموعه عوامل درونی (قوت، ضعف) و مجموعه عوامل بیرونی (فرصت، تهدید) می‌باشد. پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی از نوع پیمایشی و روش انجام کار براساس مدل ترکیبی از ماتریس سوات (SWOT) و ماتریس کمی برنامهریزی استراتژیک (QSPM) که یکی از تکنیک‌ها و ابزارهای بسیار شایع در ارزیابی گزینه‌های استراتژیک است، میباشد. جمع‌آوری داده از طریق بررسی اسنادی، کتابخانه‌ای و بهرهگیری از پرسش‌نامه (از دیدگاه 70 نفر از خبرگان و مسئولان دستگاه‌های مرتبط با گردشگری) انجام‌شده است. نتایج حاصل از مدل SWOT نشان می‌دهد که منطقه مورد مطالعه علیرغم این که از نقاط قوتی چون وجود جاذبه‌های طبیعی (جنگل، رودخانه پوشش گیاهی)، وجود انواع میوه‌های گرمسیری، محصولات کشاورزی و وجود حیات‌وحش متنوع به‌خصوص تمساح ایرانی و همچنین با موانع اساسی عدم وجود برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری دولتی در این ناحیه، نامناسب بودن و عدم‌کفایت تسهیلات بهداشتی و خدماتی و نامناسب بودن زیرساخت‌های محیطی و کالبدی به‌عنوان نقطه ضعف روبه رو است. بر اساس این بررسی‌ها نتایج پژوهش نشان می‌دهد که راهبرد مناسب برای رسیدن به توسعه گردشگری در مناطق روستایی در موقعیت تهاجمی قرار دارد. در این پژوهش جدول اولویت‌بندی استراتژی‌های انتخاب‌شده QSPM نیز تشکیل گردید که از میان آن‌ها استراتژی تأکید بر توریسم طبیعی و اکوتوریسم به دلیل وجود مزیت‌های نسبی در منطقه نسبت به سایر استراتژی‌ها از اولویت بالایی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determining of Tourism Strategies in Rural Development Based on QSPM-SWOT Combined Matrix (Case Study: Sarbaz county)

نویسندگان [English]

aboobakr raisi ¹
Habibollah Salarzehi ²
mohim sheihaki tash ³

¹ Teaching University Applied Science

² Associate Professor of Government Management, Sistan and Baluchestan University

³ Head of Entrepreneurship Department of Sistan and Baluchestan University

چکیده [English]

Today, one of the ways to save villages from poverty, migration, social and economic problems, is to develop tourism in rural tourism-prone areas. According to this, the present study seeks to analyze tourism strategies in the development of rural areas of Sarbaz county using the set of internal factors (strength, weakness) and the set of external factors (opportunity, threat). The present research is descriptive-analytical of survey type and method of work based on the combined model of SWOT strategic analysis and QSPM strategic planning model. Devices related to tourism) and the Internet. The results of SWOT model show that the study area, despite its strengths such as natural attractions (forest, river cover), tropical fruits, agricultural products and the existence of various wildlife, especially Iranian crocodiles, as well as the basic barriers to non-existence. Government planning and investment in this area, the inadequacy and inadequacy of health and service facilities, and the inadequacy of environmental and physical infrastructure as a weak point. According to these studies, research results show that the right strategy to achieve tourism development in rural areas is in an aggressive position. In this study, the prioritization table of QSPM selected strategies was also formed, among which the strategy of emphasizing natural tourism and ecotourism has a high priority over other strategies due to the existence of relative advantages in the region.

مراجع

ابراهیم‌‌زاده، عیسی؛ گل‌آفرین ملکی؛ حسین فرهادی نژاد (1394).برنامه‌ریزی استراتژیک توسعۀ‌گردشگری با تأکید بر توسعۀ پایدار در ناحیۀ خرم‌آباد، فصلنامۀ جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای. دورۀ 5. شمارۀ 14. صفحات 24-1.

https://gaij.usb.ac.ir/article_1911.html##

ابراهیم‌‌‌زاده، عیسی؛ منیر یاری؛ برزو سبزی (1391). تحلیلی بر برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری در استان لرستان با بهره‌گیری از مدل استراتژیک swot، فصلنامۀ آمایش سرزمین. دورۀ 4. شمارۀ 6. صفحات 124-101.

https://jtcp.ut.ac.ir/article_28791.html##

امیدی، نبی؛ اسفندیار محمدی؛ اردشیر شیری (1396). تدوین راهبردهای توسعۀ صنعت گردشگری در استان ایلام، فرهنگ ایلام. دورۀ 18. شمارۀ 56 و 57. صفحات 103- 88.

http://www.farhangeilam.ir/article_61093.html##

اوجی، حسن؛ محمد علیزاده؛ ویدا ابیانه؛ سید راشد صفوی (1397). تبیین و ارائۀ مدل ارزیابی اقتصاد گردشگری روستایی در ایران، مجلۀ آمایش جغرافیایی فضا. دورۀ 8. شمارۀ 29. صفحات 131- 108.

http://gps.gu.ac.ir/article_80357.html##

ایمانی، بهرام؛ ابراهیمی خدیجه (1397). تدوین راهبردهای توسعۀ گردشگری روستایی (مطالعۀ موردی: روستاهای هدف گردشگری استان آذربایجان شرقی)، اندیشۀ جغرافیایی. سال 9. شمارۀ 18. صفحات 89-68.

http://geonot.znu.ac.ir/article_31613.html##

پورجعفر، محمدرضا؛ هادی محمودی‌نژاد؛ شاهین ایلیکا؛ حامد عاقبت‌بخیر (1391). فراتحلیلی از ارزیابی رویکردهای‌توسعۀ گردشگری روستایی با تأکید بر تحلیل عوامل راهبردی (SWOT)، فصلنامۀ علوم و تکنولوژی محیط‌زیست. دورۀ 14. شمارۀ 2. صفحات 79-61

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=186400##

سالنامۀ آماری (1396). مرکز آمار ایران، چاپ اول. انتشارات دفتر ریاست.روابط عمومی و همکاری بین‌الملل

https://azgharbi.mporg.ir/Portal/View/Page.as px?PageId=90fe7b4c-ab54-4f65-96e43ccda469eb3b##

‌‌سپهوند، رضا؛ محمد جعفری؛ لیلا سپهوند؛ امین احمدی (1397).برنامه‌‌ریزی ‌راهبردی ‌توسعۀ ‌اکوتوریسم‌ روستایی‌ از دیدگاه مردم، مسئولان و گردشگران (مطالعۀ موردی: روستای ایستگاه بیشه)، فصلنامۀ پژوهش‌های جغرافیای انسانی. دورۀ 50. شمارۀ 2. صفحات 276-263.

https://jhgr.ut.ac.ir/article_59770.html##

سقایی، مهدی؛ زهره جوانبخت‌قهفرخی (1391). امکان‌سنجی گردشگری روستایی در خراسان شمالی (مطالعۀ موردی: منطقۀ اسفیدان)، فصلنامۀ مطالعات گردشگری. دورۀ 1.شمارۀ ‌اول. صفحات 62-51.

https://www.magiran.com/paper/1618112##

شارپلی، ریچارد (1380). گردشگری روستایی، ترجمه رحمت‌اله منشی‌زاده و فاطمه نصیری، انتشارات منشی.

https://www.gisoom.com/book/1212100##

قاسم‌پور، حامد؛ رضا غفاری‌نیا؛ کرم خلیلی (1398). تدوین برنامۀ راهبردی توسعۀ گردشگری با تأکید بر روستای هدف گردشگری کُلم در استان ایلام، فصلنامۀ علمی- پژوهشی مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی. دورۀ 14. شمارۀ 1. صفحات 217-200.

https://www.magiran.com/paper/1989380##

محمدی‌ده‌چشمه، پژمان (1396). تحلیل راهبردی تنگناها و فرصت‌های توسعۀ گردشگری (مطالعۀ موردی: شهر شهرکرد)، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیای. سال 17. شمارۀ 47. صفحات 37- 19.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id= 357651##

نوروزی‌فرد، هاشم؛ محمدامین خراسانی (1395). برنامه‌ریزی راهبردی توسعۀ گردشگری روستایی در نواحی روستایی شهرستان ایذه موردشناسی: روستای شیوند، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای. دوره 6. شماره 18. صفحات 134-119.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=280336##

هاشمی، سیدسعید؛ علی‌اکبر مهرابی؛ سیاوش ایمنی‌ قشلاق ؛ اکبر نجاحی (1390). توسعۀ روستایی با تأکید بر اشتغال و کارآفرینی مطالعۀ موردی: دهستان شباب استان ایلام، فصلنامۀ روستا و توسعه. دورۀ 14. شمارۀ 1. صفحات 58- 35.

https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.asp x?id=152235##

یاری‌حصار، ارسطو؛ سهیلا باختر (1395). ارزیابی شاخص‌های گردشگری پایدار روستایی از منظر جامعۀ محلی و گردشگران، (مطالعۀ موردی: شهرستان نیر)، فصلنامۀ برنامه‌ریزی منطقه‌ای. دورۀ 6. شمارۀ 22. صفحات 134- 121.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?i d=274410##

Abdul Hakeem, S., Hossein Khan, Y. (2018). Urban tourism: the perspective on tourism impacts in Cambridge, United Kingdom, Marketing and Management of Innovations, 3, PP. 268-275.

https://www.researchgate.net/publication/328018094##

Andrades, L., Dimanche, F. (2017) Destination competitiveness and tourism development in Russia:Issues & challenges, Tourism management, 26, PP.360-376.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0261517717301085##

Ashley, C., LaFranchi, C. (1997). Livelihood strategies of rural households in Caprivi: implications for conservancies and natural resource management DEA Research Discussion Paper Win dhoek, Namibia: Directorate of Environmental Affairs, Ministry of Environment and Tourism, 52.

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042815057687##

Barkauskas, V., Dundxvnlhq, U, J. (2015). Analysis of macro environmental factors influencing the development of rural tourism: Lithuanian case, Procedia - Social and Behavioral Sciences 213,PP. 167-172.

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042815057687##

Boavida-Portugal, I. R., J., Ferreira, C. (2016). Exploring the Impacts of Future Tourism Development on Land Use/Cover Changes, Applied Geography, 77, PP. 82-110.

https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/20163402126##

Briedenhann, j., Wickens, E. (2004). Tourism Routes as a Tool for the Economic Development of rural areas: Vibrant Hope or Impossible Dream, Tourism Management, 25(1), PP.71-79.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0261517703000633##

Chen, L. C., Lin, S. P., Kuo, C. M. (2013). Rural tourism: Marketing strategies for the bed and breakfast industry in Taiwan. International Journal of Hospitality Management,32,278-286.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0278431912000898##

DOT. (1995). Tourism - Australia's Passport to Growth: A National Tourism Strategy, Implementation Progress Report Number 2, October 1995, C ommonwealth Department of Tourism, Canberra Knowd, Ian (2001) Rural Tourism: Panacea and Paradox, Available: hsc.csu.edu.augeography activity local tourism frualto.pdf

https://www.nlb.gov.sg/biblio/7383003##

Fong, S., Lo May Chiunb, P.S, Vikneswaran, Nair (2014). The impact Funa, of local communities’ involvement and relationship quality on sustainable rural tourism in rural area, Sarawak. The moderating impact of self-efficacy. Procedia - Social and Behavioral Sciences 144, PP.60- 65.

https://www.researchgate.net/publication/265253247##

Hernandez, J., Suarez-Vega, R., Santana-Jimenez, Y (2016). The inter-relationship between rural and mass tourism: The case of Catalonia, Spain, journal Tourism Management, 54, PP.43-57.

https://www.researchgate.net/publication/283725908_The_inter-##

Kisi, Nermin (2019). A Strategic Approach to Sustainable Tourism Development Using the A’WOT Hybrid Method: A Case Study of Zonguldak, Turkey, Sustainability, 11(64), 11, PP.1-19.

https://www.mdpi.com/2071-1050/11/4/964##

Lee, S. W., Kim, H. J (2010). Agricultural transition and rural tourism in Korea: experiences of the last forty years. In G. Thapa, P. Viswanathan, J. Routray, & M. Ahmad (Eds.), Agricultural transition in Asia, PP. 37-64, Bangkok: Asian Institute of Technology.

https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/978-1-78769-845-120191011/full/ html ?Skip Tracking=true##

Martins, M. (2018). Tourism Planning and Tourismphobia: An Analysis of the Strategic Tourism Plan of Barcelona 2010-2015, Journal of Tourism, Heritage & Services Marketing, 4(1), PP. 3-7.

https://www.researchgate.net/publication/325206748_Tourism_Planning_and_Tourismphobia_An_Analysis_of_the_Strategic_Tourism_Plan_of_Barcelona_2010-2015##

Molera, L., Albaladejo, I. P (2007). Profiling Segments of Tourists in Rural Areas of South Eastern Spain, Journal of Tourism Management, No. 28, PP. 757-767.

https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/20073086603##

Shang, Y,Sun, Y., Xu, A (2020). Rural ecotourism planning and design based on SWOT analysis, International Journal of Low-Carbon Technologies, 10(4), PP.1-5.

doi:10.1093/ijlct/ctaa003AdvanceAccesspublication https://academic.oup.com/ijlct/article/15/3/368/5802763##

Woods, M. (2011). Rural Europe and the world: Globalization & rural development, Geographia Polonica 86(2), 99-109.

https://www.researchgate.net/publication/227640152##

Yin, J., Zheng, X., Fang, S. (2018). The Dynamic Analysis of Tourism Industrial Ecologization in Mainland China: Its Status and Evolution, Journal of Tourism Research & Hospitality,7(2), PP.1-9.

https://www.scitechnol.com/peerreview/the-dynamic-analysis-of-tourism industrial

ecologization-in-mainland-china-its-status-and-evolution-TYSK.php?article_id=7723##

Zhang, XueMing (2012). Research on the Development Strategies of Rural Tourism in Suzhou based on SWOT analysis, Energy Procedia, Elsevier 16, PP. 1295- 1299.

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1876610212002172##