ارزیابی اثرات اجتماعی طرح‌های توسعه بر جوامع محلی مطالعۀ موردی: طرح احداث بندر چمخاله

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس آموزش محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار برنامه‌ریزی مدیریت و آموزش محیط‌ زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

طرح‌های توسعه‌ای همواره پیامدهای مثبت و منفی به همراه داشته که بیشترین پیامدهای این طرح‌ها، متوجه جوامع محلی است؛ بنابراین جهت برآورد پیامدها و تقلیل اثرات منفی طرح‌های توسعه، لازم است تا ارزیابی اثرات اجتماعی در مورد طرح‌ها انجام گیرد. لذا در این پژوهش، به ارزیابی اثرات اجتماعی طرح احداث بندر چمخاله بر جوامع محلی پرداخته شد. بدین منظور اثرات طرح بر 7 شاخص کیفیت زندگی، فرصت رشد و توسعه، انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی، اقتصاد، محیط بیولوژیکی و محیط فیزیکی مورد بررسی قرار گرفت. به منظور جمع‌آوری اطلاعات از مشاهدات میدانی، مصاحبه‌های فردی و گروهی و همچنین ابزار پرسشنامه استفاده شد. جامعه آماری پژوهش 8840 نفر جمعیت شهر چاف و چمخاله در سال 1395 بوده که بر اساس فرمول کوکران، 400 پرسشنامه به روش تصادفی طبقه‌ای توزیع گردید. داده‌های حاصل از پرسشنامه از طریق آمار توصیفی در محیط نرم‌افزار SPSS 20 و آمار استنباطی در محیط نرم‌افزار8.80 LISRELمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثرات احداث بندر بر شاخص‌های کیفیت زندگی، فرصت رشد و توسعه و اقتصاد به دلیل توسعه منطقه، توسعه زیرساخت‌ها، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و ایجاد سرمایه‌گذاری‌های جدید در منطقه که سبب ارتقای سطح زندگی و بهبود وضعیت معیشتی و رفاه نسل‌های آینده می‌گردد، مثبت خواهد بود. اما تأثیر احداث بندر بر شاخص‌های انسجام اجتماعی و محیط فیزیکی و بیولوژیکی، به دلیل ایجاد تضادهای فرهنگی بین جمعیت مهاجر، عملیات لایروبی، عملیات خاک برداری و خاک ریزی، تردد وسایل نقلیه سنگین و آلودگی ناشی از آب توازن کشتی‌ها که تأثیرات مهمی بر محیط‌زیست منطقه بر جای می‌گذارند، منفی خواهد بود. بر این اساس لازم است با اقداماتی نظیر محدود کردن عملیات لایروبی در طول دوره‌های حساس زندگی جانداران و احیا و توسعه پوشش گیاهی با گونه‌های بومی و سازگار با شرایط منطقه، اثرات منفی حاصل از طرح را تا حد زیادی کاهش داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Social Impact Assessment of Development Projects on the Local Communities (Case Study: Chamkhaleh Port Construction Project)

نویسندگان [English]

  • Roya Ramezani Kiasejmahaleh 1
  • mohamad javad amiri 2
  • labat zebardast 2
1 Environmental Education, Faculty of Environment, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Development projects have always positive and negative consequences and most of these consequences are associated with the local communities; so, to estimate the consequences and reduce the negative effects of development projects, it is essential to assess the social impacts of the projects. Therefore, in this study, evaluated the social impact on the local communities of Chamkhaleh Port. To this purpose, the impacts of the project were analyzed in seven indicators: quality of the overall living space, the opportunity for growth and development, social cohesion, social participation, economics, biological environment and physical environment. In order to collect information from field observations, individual and group interviews were used as well as questionnaire. The statistical population was 8840 people in the city of Chaf and Chamkhaleh in 1395. According to Cochran's formula, 400 questionnaires was distributed stratified random sampling. The data were analyzed by descriptive statistics in SPSS 20 software and by inferential statistics at LISREL 8.80 software. The results showed the impacts of the construction of the port on the quality of life indicators, the opportunities for growth and development, and the economy due to the development of the region, the development of infrastructure, creating new job opportunities and creating new investments in the region, which will improve the livelihoods and the welfare of future generations will be positive. But The project effects on social integration indicators and the physical and biological environment will be negative due to, dredging operations and excavation operations, which affect the region 's environment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Impact Assessment
  • Development Plan
  • Local Community
  • Chamkhaleh

مراجع

-    ابراهیمی‌مستکانی، عابد؛ مصطفی احمدوند (1394). ارزیابی تأثیرات اجتماعی- اقتصادی بازارچۀ مرزی سرو بر توسعۀ مناطق روستایی پیرامون، پژوهش‌های روستایی. دورۀ 6. شمارۀ 2. صفحات 388- 369.

-    احمدی ‌اوندی، ذوالفقار؛ سجاد بهمئی؛ عزیزالله سپهوند؛ علی لجم‌‌اورک‌‌مرادی (1393). ارزیابی پیامدهای اجتماعی و فرهنگی پروژۀ احداث‌سد کارون 3 شهرستان ایذه، فصلنامۀ توسعۀ اجتماعی. دورۀ 8. شمارۀ 3. صفحات 52-27.

-    اشرفی، یوسف؛ طلا رشیدی(1392). ارزیابی تأثیر اجتماعی (اتا) پروژه‌های شهری (نمونۀ موردی: پارک کودک ظفر گلچین در منطقۀ 10 شهرداری تهران). مدیریت شهری. شمارۀ 31. صفحات 316-295.

-    ایمانی، علی؛ فردین منصوری؛ محمدرضا آمویی (1395). ارزیابی آثار اجتماعی و فرهنگی اصلاح هندسی معابر شهری. با مطالعۀ اصلاح هندسی معابر سطح منطقۀ 18 تهران. نشریۀ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری. سال هفتم. شمارۀ بیست‌و‌پنجم. صفحات 104-85.

-    بذرافکن، اصغر (1391). ارزیابی اثرات اجتماعی پروژه‌های گازی (مورد مطالعه: پالایشگاه گاز بید بلند بهبهان فاز 2)، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم اجتماعی. دانشگاه تهران.

-    توکلی، بابک (1390)، گزارش پروژۀ ارزیابی اثرات زیست‌محیطی بندر چمخاله، ادارۀ کل بنادر و دریانوردی استان گیلان.

-    خانی، فضیله؛ ابوطالب قاسمی‌وسمه‌جانی؛ علی قنبری‌نسب (1388). بررسی اثرات گردشگری ساحلی با تکیه‌بر نظرسنجی از خانوارهای روستایی (مطالعۀ موردی: روستای چمخاله، شهرستان لنگرود)، فصلنامۀ جغرافیای انسانی. سال اول. شمارۀ چهارم. صفحات 64-51 .

-    دادورخانی، فضیله؛ فاطمه محمدزاده لاریجانی (1392). ارزیابی پیامدهای اقتصادی و اجتماعی گردشگری خانه‌های دوم (مطالعۀ موردی: روستاهای ییلاقی بخش بندپی شرقی شهرستان بابل)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی. دورۀ 45. شمارۀ 4. صفحات 102-75.

-    زینلی، سحر؛ میثم جلالی (1394). ارزیابی تأثیرات اجتماعی احداث تونل‌های شهری (مطالعۀ موردی: تونل بزرگراه حکیم در محدودۀ پارک جنگلی چیتگر)، نشریه مهندسی تونل و فضاهای زیرزمینی. دورۀ 4. شمارۀ 2. صفحات 11-1.

-    صادقی‌پور، شیوا (1391). ارزیابی آثار و پیامدهای اجتماعی احداث بوستان باغچه‌بان در محلۀ یوسف‌آباد تهران، مطالعات جامعه‌شناختی ایران. دورۀ 2. شمارۀ 4. صفحات 136-117.

-    طالبیان، سیدامیر (1394). مدیریت پیامدهای اجتماعی در پروژه‌های نفت و گاز، ماهنامۀ اکتشاف و تولید نفت و گاز. شمارۀ 129. صفحات 28-21.

-    طالبیان، سیدامیر؛ احمد ملاکی (1391). ارائۀ مدلی برای ارزیابی تأثیرات اجتماعی در صنعت نفت و گاز ایران، فصلنامۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی- فرهنگی. سال اول. شمارۀ سوم. صفحات 186-161.

-    عنابستانی، علی‌اکبر؛ محمد‌جواد خوش‌چهره (1394). بررسی پیامدهای اجتماعی ناشی از حضور گردشگری خانه‌های دوم در سکونت‌گاه‌های روستایی شهرستان بینالود، مجلۀ آمایش جغرافیایی فضا. سال پنجم. شمارۀ مسلسل پانزدهم. صفحات 124-105.

-    فاضلی، محمد (1389). ارزیابی تأثیرات اجتماعی، انتشارات جامعه‌شناسان. چاپ اول.

-    فاضلی، محمد؛ اردشیر بهرامی؛  عذرا محمدی؛ فاطمه شفیعی خورشیدی؛ مریم کمره‌ای (1390). ارزیابی پیامدهای اجتماعی پروژۀ تونل توحید در شهر تهران، مدیریت شهری. شمارۀ 29. صفحات 304-287.

-    فاضلی، محمد؛ مرتضی قلیچ؛ عزت‌الله پوریان (1392). ارزیابی تأثیر اجتماعی تخریب پل ری در تهران و تأثیر آن بر بهبود تصمیم‌گیری در مدیریت شهری،فصلنامۀ راهبرد اجتماعی فرهنگی. سال دوم. شمارۀ هفتم.صفحات 76-47.

-    لحمیان، رضا (1396). ارزیابی اثرات اجتماعی بهسازی بافت فرسوده محلات شهری (مطالعۀ موردی: محلۀ امام‌زاده یحیی شهرساری)، نشریۀ جغرافیا. دورۀ 15. شمارۀ 52. صفحات 410-395.

-    محمدی، جمال؛ حسین دانش‌مهر (1392). ارزیابی اثرات اجتماعی ترمیم و بازسازی پارک‌ها به شیوۀ نظریه مبنایی (مطالعۀ موردی: پارک‌های سطح منطقۀ 18 شهرداری تهران)، فصلنامۀ مطالعات شهری. شمارۀ هفتم. صفحات 72-61.

-    ملک‌حسینی، افسانه؛ علی‌اصغر میرک‌زاده (1393). ارزیابی تأثیرات اجتماعی سد سلیمان‌شاه سنقر بر روستاهای تحت‌پوشش شبکۀ آبیاری و زهکشی سد، پژوهش‌های روستایی. دورۀ 5. شمارۀ 3. صفحات 610-589.

-   Aarseth, W., Ahola, T., Aaltonen, K., Økland, A., & Andersen, B (2017).Project sustainability strategies: A systematic literature review. International Journal of Project Management, 35(6), 1071-1083.

-   Aarseth, W., Rolstadås, A., & Andersen, B. (2011). Key factors for management of global projects: a case study. International Journal of Transitions and Innovation Systems, 1(4), 326-345.

-   Bakar, A. A., Osman, M. M., Bachok, S., & Zen, I. (2015). Social impact assessment: how do the public help and why do they matter?. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 170, 70-77.

-   Ahmadvand, M., Karami, E., & Iman, M. T. (2011). Modeling the determinants of the social impacts of agricultural development projects. Environmental Impact Assessment Review, 31(1), 8-16.

-   Atkin, B., & Skitmore, M. (2008). Stakeholder management in construction. Construction Management and Economics, 26(6), pp.549-552.

-   Becker, H. A., & Vanclay, F. (Eds.). (2003). The international handbook of social impact assessment: Conceptual and methodological advances. Edward Elgar Publishing.

-   Burdge, R. J. (2004). The benefits of social impact assessment for developing countries. The concepts, process and methods of social impact assessment: Rabel J. Burdge and colleagues, 245-254.

-   Burdge, R. J., & Vanclay, F. (1996). Social impact assessment: a contribution to the state of the art series. Impact Assessment, 14(1), 59-86.

-   Esteves, A. M., Franks, D., & Vanclay, F. (2012). Social impact assessment: the state of the art. Impact Assessment and Project Appraisal, 30(1), 34-42.

-   Franks, D. (2012). Social impact assessment of resource projects. International Mining for Development Centre.

-   Hall, P. V., & Jacobs, W. (2009). Ports in proximity, proximity in ports: towards a typology. Ports in Proximity: Competition and Coordination among Adjacent Seaports.

-   Hildebrandt, L. (2012). The significance and status of Social Impact Assessment (SIA) in a South African context (Doctoral dissertation, North-West University).

-   International Association for Impact Assessment (IAIA). (2003). Social Impact Assessment: International Principles.

-   IPIECA) .2013(. Integrating Human Rights into Environmental, Social and Health Impact Assessments: A Practical Guide for the oil and gas industry.

-   Kabir, M. R. (2014). Social impact assessment of water pollution: a case study on Bangshi River, Savar (Doctoral dissertation, BRAC University).

-   Kent, M. (2010). Development of a Social Impact Assessment methodology and its application to Waste for Life in Buenos Aires.

-   Kim, W., Jun, H. M., Walker, M., & Drane, D. (2015). Evaluating the perceived social impacts of hosting large-scale sport tourism events: Scale development and validation. Tourism Management, 48, 21-32.

-   Li, T. H., Ng, S. T., & Skitmore, M. (2013). Evaluating stakeholder satisfaction during public participation in major infrastructure and construction projects: A fuzzy approach. Automation in construction, 29, 123-135.

-   Liew, C. I. (2013). Planning for development using social impact assessment (SIA) (Doctoral dissertation, Lincoln University).

-   McKee, P. E. (2011). Towards Developing a Social Impact Assessment: Involuntary Resettlement in the San Roque Dam Case, Philippines (Doctoral dissertation, Simon Fraser University).

-   Muhammad, Z., Masron, T., & Majid, A. A. (2015). Local government service efficiency: Public participation matters. International Journal of Social Science and Humanity, 5(10), 827.

-   Nowacki, J., Viliani, F., Martuzzi, M., & Fehr, R. (2014). Health in Impact Assessments–Opportunities not to be missed. The European Journal of Public Health, 24(suppl 2), 1-136.

-   Olander, S. (2007). Stakeholder impact analysis in construction project management. Construction Management and Economics, 25(3), pp.277-287.

-   Olander, S., & Landin, A. (2008). A comparative study of factors affecting the external stakeholder management process. Construction management and economics, 26(6), 553-561.

-   Slootweg, R., Vanclay, F., & van Schooten, M. (2001). Function evaluation as a framework for the integration of social and environmental impact assessment. Impact Assessment and Project Appraisal, 19(1),19-28.

-   Suopajärvi, L. (2013). Social impact assessment in mining projects in Northern Finland: Comparing practice to theory. Environmental impact assessment review, 42, 25-30.

-   Thanvisitthpon, N. (2016). Urban environmental assessment and social impact assessment of tourism development policy: Thailand's Ayutthaya Historical Park. Tourism Management Perspectives, 18, 1-5.

 

-   Tovar, C., & Lockwood, M. (2008). Social impacts of tourism: An Australian regional case study. International journal of tourism research, 10(4), 365-378.

-   Umair, S., Björklund, A., & Petersen, E. E. (2015). Social impact assessment of informal recycling of electronic ICT waste in Pakistan using UNEP SETAC guidelines. Resources, Conservation and Recycling, 95, 46-57.

-   Van Kleef, E., Frewer, L. J., Chryssochoidis, G. M., Houghton, J. R., Korzen-Bohr, S., Krystallis, T., ... & Rowe, G. (2006). Perceptions of food risk management among key stakeholders: results from a cross-European study. Appetite, 47(1), 46-63.

-   Vanclay, F. (2003). International principles for social impact assessment. Impact assessment and project appraisal, 21(1), 5-12.

-   Vanclay, F. (2005). Engaging communities with social impact assessment: SIA as a social assurance process. In International conference on engaging communities, Brisbane Convention & Exhibition Centre Queensland, Australia (PP. 14-17).

فصلنامه جغرافیا و توسعه

دوره 17، شماره 56
پاییز 1398
صفحه 215-232

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 شهریور 1398
  • تاریخ پذیرش: 17 شهریور 1398

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار