ارزیابی توان محیطی برای توسعه‌ی ژئوتوریسم در یک منطقه‌ی حفاظت شده مطالعه موردی: منطقه‌ی حفاظت شده مانشت، بانکول و قلارنگ در استان ایلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد ژئوموفولوژی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

گردشگری صنعتی است که امروزه مورد توجه بسیاری از دولت‌ها قرار گرفته است و در حال حاضر یکی از پردرآمدترین بخش‌های اقتصاد جهانی می‌باشد. صنعت گردشگری به شکل چشمگیری بر نرخ اشتغال، درآمد ملی، مصرف و سرمایه‌گذاری آثار مثبت دارد. گردشگری را بسته به هدف گردشگر، به انواع مختلفی طبقه‌بندی کرده‌اند که یکی از آنها ژئوتوریسم می‌باشد. با اینکه ژئوتوریسم در حال حاضر بخش کوچکی از کل توریسم را به خود اختصاص داده، اما این بخش از صنعت توریسم از نرخ رشد بسیار بالایی برخوردار است. در این مقاله  با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به شناسایی پهنه‌های مستعد ژئوتوریسم در منطقه حفاظت شده مانشت، بانکول و قلارنگ با استفاده از مدل منطق بولین  و مدل AHPپرداخته شده است به همین منظور لایه‌های اطلاعاتی شامل نقشهارزش‌های ژئومورفولوژی، زمین‌شناسی، توپوگرافی، پهنه‌بندی شیب، پوشش گیاهی،  چشمه‌های معدنی، راه‌های ارتباطی، منابع آبی و نقشه اماکن رفاهی و اقامتی تهیه گردید. اعمال وزن‌های مناسب در محیط  نرم‌افزار  Expertchoiceانجام شد. سپس با تلفیق و همپوشانی لایه‌های اطلاعاتی در محیط نرم‌افزار Arc GIS10.2پهنه‌های مناسب شناسایی و اولویت‌های برتر جهت توسعه‌ی ژئوتوریسم معرفی گردید.  نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که مناطقی با جاذبه‌ی بالا بیشتر در شمال، مرکز تا جنوب‌شرقی منطقه‌ی حفاظت شده قرار دارند که دارای پوشش گیاهی و جنگلی، منابع آبی و ارزش‌های بالای ژئومورفولوژیکی هستند و مناطقی با جاذبه‌ی پایین بیشتر در جنوب و غرب محدوده قرار دارند که از نظر  ارزش‌های ژئومورفولوژی، پوشش گیاهی و جنگلی، دسترسی و زیر ساخت‌ها، منابع آبی و داشتن جاذبه‌های طبیعی ضعیف ارزیابی شده‌اند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که دو مدل  AHPو مدل منطقی بولین در ارزیابی ژئوتوریسم  در منطقه‌ی مورد مطالعه انطباق بالایی دارند و برای ارزیابی ژئوتوریسم در مناطق مختلف می‌توانند مناسب باشند. همچنین معرفی این جاذبه‌های طبیعی به گردشگران به‌صورت درست، موجب تأثیرگذاری مثبت گردشگران بر محیط طبیعی شده و زمینه‌ی ارتقای جاذبه‌های گردشگری را فراهم می‌آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Land Capability for Geo Tourism Development in a Protected Area Case study: Protected Area of Manesht, Bankol and Galarang in Ilam Province

نویسندگان [English]

  • Davood Mokhtari 1
  • Mehdi Ahmadi 2
چکیده [English]

Tourism  is an industry that  nowadays considered by many governments and currently is one of the most profitable sectors of the global economy. The tourism industry has a significant impact on employment rates, national income, consumption and investment. Depending on the purpose of the tourist, tourism is classified into various types, one of them is geotourism
Although geo tourism now has allocated a small part of the total tourism to itself , but at the present, this part of tourism industry has a very high growth rate. In this paper by using the Geographic Information System (GIS), identifying areas prone to geo tourism in the protected area of Manesht, Bankol and Galarang using the Boolean logic model and AHP model have been investigated. For this purpose, information layers including maps of geomorphic, geological, topographic, gradient zoning, vegetation, mineral springs, communication paths, water resources and map of welfare and residential accommodations were prepared. Applying the appropriate weights was done in the Expert choice software environment. Then through  combining and overlapping information layers in Arc GIS10.2 environment, suitable areas were identified and top priorities to the development of geo tourism in the area were introduced. The results of this study show that the  areas with high attraction are located in the north, center to south-east of the protected area, which have vegetation and forest cover, water resources and high geomorphologic values, and areas with lower attraction are located more in the south and west area, which have evaluated as poor in terms of  for geomorphologic values, vegetation and forest cover, access and infrastructure, water resources and natural attractions. The results of this research show that the two models of AHP and Boolean's logical model are highly adaptive in assessing geotourism in the studied region and can be suitable for assessing geo tourism in different regions. Also, the correct introduction of these natural attractions to the tourists, will positively affect on the natural environment of the tourists and improve the attraction of tourism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geo tourism
  • Evaluation of environment ability
  • Manesht
  • Galarang
  • Ilam

مراجع

منابع
احرار رودی، محی‌الدین؛ ژیلا شاهرخی (1387). زمین گردشگری در چابهار، فصل نامه علوم زمین. تهران. سازمان زمین‌شناسی ایران. شماره 4 . صفحات 53-6.
احمدی، مهدی (1388). شناسایی پهنه‌های مناسب برای توسعه ژئوتوریسم در استان ایلام با استفاده از سیستم اطلاعات‌جغرفیایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیای طبیعی. دانشگاه تربیت معلم تهران.
بگنجانی، مهناز (1387) .ارزیابی توان ژئوتوریسمی تالاب‌های استان گلستان با استفاده از GIS، پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان.
جعفری، قدرت (1382). مطالعات زیست‌محیطی طرح جامع‌گردشگری استان ایلام، طرح پژرهشی دانشگاه ایلام.
دیبایی، پرویز (1371). شناخت جهانگردی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
رامشت، محمدحسین (1388). ژئوتوپ‌های یزد و جاذبه‌های آن، فصلنامه جغرافیا و توسعه. شماره 13. صفحه 47.
رامشت،محمدحسین؛ مریم ‌ فیض‌الهی ‌‌(1392). قابلیت‌های‌ ‌ژئوتوریستی تنگ‌‌زینگان‌ صالح‌آباد شهرستان  مهران. مجله چشم‌انداز جغرافیایی. شماره 9. صفحات 86-70.
عفیفی، محمد ابراهیم؛ عبدالرسول قنبری (1388). بررسی‌ جاذبه‌های ژئوتوریستی گنبد‌های ‌نمکی‌لارستان مطالعه ‌موردی: گنبد نمکی کرموستنج، فصلنامه جغرافیای طبیعی. شماره 6. صفحات 47-31.
فرج‌زاده، منصور؛ رفیق کریم‌پناه (1386). تحلیل پهنه‌های مناسب برای توسعه‌ی اکوتوریسم  در استان کردستان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مجله پژوهش‌های جغرافیایی. شماره 16. صفحات 50-35. 
کرمی،فریبا (1386). توانمندی‌های ژئوتوریسم در توسعه‌ی روستای کندوان. فصلنامه فضای جغرافیایی. شماره 20. صفحات 122- 110.
مختاری،داود (1389). ارزیابی توانمندی‌های اکوتوریستی مکان‌های ژئومورفولوژیکی حوضه‌ی آبریز آسیاب خرابه در شمال غرب ایران به روش پرالونگ، جغرافیا و توسعه. شماره 18. صفحات 52- 27.
مختاری، داود (1394). ژئوتوریسم، انتشارات دانشگاه تبریز. ایران.
مهدیان، عبدالرضا (1388). ژئوتوریسم استان ایلام، مجله رشدو آموزش جغرافیا.شماره4.صفحات 58-53. 
مهرگان، محمدرضا (1383). پژوهش عملیاتی پیشرفته، انتشارات کتاب دانشگاهی. چاپ اول.
Ahmadi, M., Faraji, M., Ghanavati, E (2014). A GIS-based multi-criteria decision making approach to Identify site- attraction for ecotourism development in Ilam province, Iran, Tourism Planning & Development.Volume,Issue2: 176-189.
Ahmadi, M. Asgari, S, Ghanavati, E. (2015). Land Capability evolution for ecotourism development in Ilam province, A GIS approach. Boletim de Ciências Geodésicas., Vol.21, N.1, PP: 107-125
Banerjee, U, K, S., Kumari, S, K, P.Sudhakar. (2002). Remote Sensing and GIS based ecotourism planning: A case study for western   Mindnapore, West Bengal India.
Bastion, D, E, R (1994). The private sector-threat or opportunity? The Geological Society, London, 391- 395.
Brandon.K(1996).Ecotourism & conservation: A review of key issues.Washington, DC: World Bank.
Bukenya, J, O (2002). Application of GIS  in ecotourism development decisions :evidence from the pearl of Africa , natural resource economics  program, west Virginia university – Morgantown ,WV 2,6506-6108.
Carter. E (1994). Ecotourism in the third world: problems andprospects for sustainability. In E. Cater, & G. Lowman (Eds.), Ecotourism: A sustainable option? (PP:69-86). Chichester: Wiley.
Changa, K. F., Chiangb, C.M., Chouc, P, C (2007). Adapting aspects of GB Tool 200`-searching for suitability in Taiwan, Building and Environment 42, 310-316.
Cooke.K (1982). Guidelines for socially appropriate tourism developmentin British Columbia. Journal of Travel Research, 21(1),22-28.
Dondo, C, h., Bhunu, S, T., Rivertt, U (2003). GIS in tourism-A Zimbabwean perspective, the international archives of photogrammetry, remote sensing and spatial information sciences,Vol .xxx IV, Part 6/w6.
Dowling, R, K., Newsome, D (2010). The future of geotourism: where to from here? In: Newsome D, Dowling RK (Eds) Geotourism: the tourism of geology and landscapes. Good fellow, Oxford, PP: 231-244.
Elliott-White, M.P., Finn, M (1997). Growing in sophistication: the application of geographic information systems in post-modern tourism marketing. Journal of Travel and Tourism Marketing 7 (1), 65-84.
Hose, T. A (2011). The English Origins of Geotourism (as a Vehicle for Geoconservation) and their relevance to current studies. Acta Geographica Slovenica 51-2. Ljubljana. DOI:
http://dx.doi.org/10.3986/AGS51302.
Hose, T. A (2008b). Towards a history of geotourism: definitions, antecedents and the future. London. DOI: -http://dx.doi.org/10.1144/SP300.5.
Hose,T,A(2000). European geotourism- geological interpretation and geoconservation promotion for tourists. In: Barretino D, Wimbledon WP, Gallego E (eds) Geological heritage: its conservation and management. Instituto Tecnologico Geominero de Espana, Madrid, PP: 127–146.
Hose, T, A (1995a). Selling the story of Britain's stone. Env Interpret 10(2):16–17
Hunter, C (1997). Sustainable tourism as an adaptive paradigm. Annals of Tourism Research, 24, 850–867.
Jiang, J (2008). Evaluation of the Potential of Ecotourism to the Contribute to Local Sustainable Development: A Case Study of Tengtou Village, China, Massey University, New Zealand.
Mohammadi, M., Karimi, S., Emami, R., Letafati, Z, h., Nademi, P., Amiri, and L. Farhadi (2007). Environmental Atlas of Ilam Province. (Main office of Environment of Ilam), 83: 28-32.
Najmizadeh, S., Yavari, A. R (2004).Zoning and Planning of Khabr National Park with the Aid of GIS. Journal of Environmental Studies, 38: 47-58. 
Nascimento, M, AL., Ruchkys, U, A., Mantesso-Neto V (2007). Geoturismo: um novo segmento do turismo no Brasil. Global Tourism 3(2).
Panizza, M (2001). Geomorphosites: concepts, methods and example of geomorphological survey. Chinese science bulletin 46.4-6.
Reynard, E., Coratza, P (2007).  Geomorphosites and geodiversity:  a new domain of research.  Geographical Helvetica, 62, PP: 138-139. 
Reynard, E., Fontana, G., Kozlik, L., Scapozza, C (2007). A method for assessing «scientific» and «additionalvalues»of geomorphosites.Geographica Helvetica Jg.62,Heft 3, PP:148-158.
Robert, B (2009). Geotourism Ambassadors: Blackstone Valley Story: Billington Blackstone Valley Tourism Council Sustainable Tourism Planning Laboratory Rhode Island.
Savitsky, B., Allen, J., Backman, K.F (1999). The role of geographic. Information system (GIS) in tourism planning and rural economic development. Tourism Analysis 4 (3/4), 187-199.
Stueve, A., Cook, D, S., .Dawn, D (2002). The Geotourism study phase I Executive Summary.The Research Departemant of the Travel Industry Association of America Washington,D.C.
Tremblay, P. (2006). Desert tourism scoping study, Desert knowledge CRC (Report 12, 0: 52). Darwin: Charles Darwin University.
Yoon, Y.,Gursoy, D., Chen, J, S (2001). Validating a tourism development theory with structural equation modeling. Tourism Management, 22(4), 363-372.
فصلنامه جغرافیا و توسعه
دوره 15، شماره 48
پاییز 1396
صفحه 113-132

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 22 شهریور 1396
  • تاریخ پذیرش: 22 شهریور 1396

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار