رابطه بین الگوهای پیوند از دور و یخبندان‌های فراگیر ایران

محمودی, پیمان; خسروی, محمود; مسعودیان, سیدابوالفضل; علیجانی, بهلول

doi:10.22111/gdij.2015.2105

رابطه بین الگوهای پیوند از دور و یخبندان‌های فراگیر ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

10.22111/gdij.2015.2105

چکیده

هدف از این مطالعه شناسایی رابطه بین الگوهای پیوند از دور با تغییرپذیری فراوانی روزهای همراه با یخبندان‌های فراگیر در ایران است. برای رسیدن به این هدف، نخست داده‌های مربوط به دماهای حداقل روزانه 663 ایستگاه هواشناسی همدید و اقلیم‌شناسی ایران طیّ بازه‌ی زمانی 2004-1962 برای ماه‌های اکتبر تا آوریل از سازمان هواشناسی کشور و دوم شاخص‌های پیوند از دور برای همان بازه‌ی زمانی از دو پایگاه داده‌های مرکز ملی پیش‌بینی محیطی-مرکز ملّی پژوهش‌های جویNCEP/NCARو مرکز پیش‌بینی اقلیمی وابسته به سازمان پژوهش‌های جوی و اقیانوسی ایالات متحده برداشت شد. سپسروزهایی که 65 درصد و بیشتر از مساحت ایران را دمای صفر و زیر صفر درجه سانتیگراد فرا گرفته بود، به عنوان روزهای همراه با یخبندان‌های فراگیر انتخاب شدند.سپس فراوانی این روزها به تفکیک ماه، فصل و سال استخراج گردید. در ادامه با استفاده از روش گام به گام مدل‌های رگرسیونی چند متغیّره، مهمترین الگوهای پیوند از دور اثرگذار بر روی تغییرپذیری فراوانی روزهای همراه با یخبندان‌های فراگیر ایران شناسایی شدند.
نتایج نشان می‌دهد که فراوانی روزهای همراه با یخبندان‌های فراگیر در فصل زمستان و همچنین در مقیاس سالانه، تنها با الگوی اطلس شرقی (EA) رابطه‌ی آماری معنادار نشان داده‌اند که این رابطه نیز یک رابطه‌ی معکوس می‌باشد بطوری‌که ضریب همبستگی این شاخص به ترتیب برای فصل زمستان و سالانه (33/0-) و (37/0-). ماه دسامبر با مجموع سه شاخص اطلس شرقی (EA)، نوسان شمالی (NOI) و الگوی حاره‌ای نیمکره‌ی شمالی (THN)، ماه ژانویه تنها با الگوی آرام شرقی-آرام غربی (EP-NP) و ماه فوریه با دو الگوی اسکاندیناوی (SCA) و نوسان قطبی (AO) همبستگی نشان داده‌اند که به ترتیب مقادیر آنها برابر با (55/0+)، (45/0-) و (52/0) بوده است. در نهایت میانگین ماهانه‌ی الگوهای فشار سطح دریا در فازهای مثبت و منفی شاخص‌های مورد مطالعه برای ماه‌های دسامبر، ژانویه و فوریه مورد مطالعه قرار گرفت. در هر کدام از فازهای مثبت و منفی الگوی گسترش زبانه‌ی غربی پرفشار سیبری مسبب وقوع حداکثر و حداقل فراوانی روزهای همراه با یخبندان‌های فراگیر بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Relationship Between Tele Connection Patterns and Iran’s Pervasive Frosts

نویسندگان [English]

Peyman Mahmoudi
Mahmoud Khosravi
Seyed Abolfazl Masoodian
Boholul Alijani

چکیده [English]

The aim of the present study is identifying the relationship between the tele connection patterns with the frequency variability of Iran’s pervasive frosts in three scales namely, monthly, seasonal and annual. To this aim, two data sets were applied for analyzing the correlation between tele connection patterns and monthly, seasonal and annual variations of Iran’s pervasive frost days: first, the minimal daily temperature data of 663 Iranian climatology and synoptic stations during 1962-2004 for October and April months acquired from Iranian Meteorological Organization, and second, tele connection indices extracted from two databases in National Center for Environmental Prediction/National Center for Atmospheric Research (NCEP/NCAR) and Climate Prediction Center, a subsidiary of US National Oceanic and Atmospheric Administration. In the next step, pervasive frosts (the days with temperature equal to or less than 0 ̊ C) were counted for each month, season, and year based on a spatial principle which defines such frosts as occurring for 65% or larger percentage of Iran’s surface area. Subsequently, multivariate regression models were used for extracting and determining the most significant tele connection indices and patterns affecting on variability of Iran’s pervasive frosts. Results reveals the fact that frequency of pervasive frost days in winter and also in annual scale showed statistically significant correlation only with east Atlantic pattern; the variables were proved to be inversely related. December showed significant correlation with sum of three indices namely east Atlantic (EA) pattern, north fluctuation index (NOI), and tropical/north hemisphere (THN) patterns. January was only related to east Pacific/west Pacific (EP-NP) and February was correlated with Scandinavian (SCA) and polar or Antarctic oscillation (AO) patterns. Finally, monthly averages of sea level pressure patterns in the positive and negative phases of the indices under study were analyzed for December, January, and February.

کلیدواژه‌ها [English]