واکاوی زمانی مکانی دماهای سالانه‌ی ایران طیّ دوره‌ی 2008-1961

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

 در این پژوهش تغییرپذیری مکانی روندهای دمای ایران در 48 سال گذشته مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، داده‌های دمای سالانه کمینه،بیشینه و متوسط ایستگاه‌های همدید و اقلیمی کشور از 1961 تا 2008 از مرکز داده‌های سازمان هواشناسی کشور اخذ گردید. به کمک پایگاه داده‌های تنظیم شده، نقشه‌های هم دما بااندازه‌ی پیکسل15×15 کیلومتربه روش میانیابی کریجینگ محاسبه و ترسیم شد بطوری‌که هر نقشه با 7196 پیکسل مرزهای کشور را در برگرفت. بدین ترتیب سه آرایه با ابعاد 48×7196 فراهم گردید. جهت ارزیابی روند دما از روش‌های پارامتری رگرسیون خطی و ناپارامتری مان- کندال بهره گرفته شد. اعمال این آزمون‌ها بر روی هر یک از آرایه‌هانشان داد که دمای کشور رو به افزایش است. این افزایش بیشتر در مناطق پست و کم ارتفاع  روی داده است. در این میان دمای کمینه از اهمیت بیشتری برخوردار است و در60 درصد وسعت کشور روند افزایشی نشان می‌دهد. درحالی‌که روند افزایشی دمای بیشینه 27 درصد وسعت کشور را در بر گرفته است. از سوی دیگر شدت روند در تمامی پهنه‌ها یکسان و یکنواخت نیست و برای دمای کمینه شدت آن در استان کرمان در غرب لوت و در منطقه شهداد، در بخش‌های مرکزی استان سمنان، شرق خوزستان، جنوب استان ایلام و غرب استان کرمانشاه، بیشتر بوده و این مناطق بیش از سایر جاها در معرض آسیب‌های محیطی ناشی از افزایش دمای کمینه، قرار دارند. در حالی‌که استان‌های خراسان شمالی، همدان و چهار محال و بختیاری کمتر در معرض روندهای افزایشی دما، قرار داشته‌اند. همچنین این پژوهش نشان داد که بطور متوسط دماهای سالانه کمینه،بیشینه و متوسط ایران طیّ دوره 48 ساله به ترتیب 1/2،  45/0 و3/1 درجه سلسیوسافزایش یافته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Time-Spatial Investigation of Iran’s Annual Temperatures During 1961-2008

نویسنده [English]

  • Majid Montazeri
چکیده [English]

This paper investigates spatial variability of temperature trends over Iran in the last 48 years. In order to evaluate the trends, time series of minimum, maximum, and mean temperature for all synoptic and climatologic stations throughout Iran from 1961 up to 2008 were collected. With the help of the prepared data base, the isothermal maps with spatial resolution of 15Ï15 Km were calculated and plotted by Kriging interpolation method. So that each map with 7196 pixels covered Iran’s borders. Therefore, 3(three) arrays with dimension 7196*48 were provided.
For evaluating  the temperature trend, parametric methods of  Linear Regression and Mann-Kendall test have been used. Using such tests on each of the arrays showed that Iran’s temperature is increasing. Such increase has happened more in flat and low height areas. Among these, minimum temperature is more important and in 60% of the country shows an increasing trend, while the increasing trend of maximum temperature covers only 27% of the country. On the other hand , the trend intensity is not the same in all the zones, and for minimum trend, its intensity in Kerman province at the west of Loot desert and in Shahdad area, central parts of Semnan province, east of Khuzestan, south of Ilam province and west of Kermanshah province is more and these areas are more endangered with environmental damages resulting from increasing minimum temperature, while  the provinces of North Khorasan , Hamedan, Chaharmahal Bakhtiyari are endangered with increasing trend of temperature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • climate change
  • Temperature Trend
  • linear regression
  • Mann-Kendall test
  • Iran