شناسایی امواج گرمایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

موج­های گرمایی از مهم‌ترین بلایای آب و هوایی بوده که هر سال پیامدهای زیست محیطی مخربی را در طبیعت به‌جای می‌گذارند. بر این اساس هدف اصلی این پژوهش شناسایی موج‌های گرمایی ایران و ویژگی­های آن‌ها مانند تداوم، شدت و فراوانی می‌باشد که در جهت نیل به آن از آمار روزانه­ی حداکثر دما مربوط به 663 ایستگاه هم دید و اقلیمی در قلمرو مورد مطالعه، طیّ دوره‌ی آماری1/1/1340 تا 29/12/1382 (15705 روز) استفاده گردیده است. سپس با استفاده از روش درون­یابی کریگینگ با یاخته­های 18×18 کیلومتر یک ماتریس 7187×15705 آماده شده که بر روی سطرها روزها و بر روی ستون­ها یاخته­ها قرار گرفته است.
در گام بعدی با استفاده از شاخص فومیاکی ماتریس مورد نظر استاندارد­سازی و ماتریس انحراف دمای بهنجار ایران(NTD) شکل یافت. برای شناسایی موج­های گرمایی ایران، با استفاده از برنامه‌نویسی در محیط Matlab. روزهایی را که دست­کم 2 روز تداوم داشته و دمای آن  2+ انحراف معیار یا بالاتر از میانگین(NTD)  بود، به عنوان موج­ گرما تعریف شد. از ماتریسNTDایران 282 موج گرمای 2 تا 25روزه شناسایی و دسته‌بندی گردید. این موج­ها از کم‌تداوم­ترین موج 2 روزه تا فراگیرترین موج 25 روزه  در دوره‌ی گرم و سرد گروه‌بندی و تحلیل شد.
نتایج پژوهش نشان داد که موج­های گرمایی کوتاه رخداد بیشتری داشته ‌است و تعداد امواج گرمایی پرتداوم کمتر رخ داده ‌است. پایان زمستان و روزهای نخستین پاییز موج‌های گرمایی بیشتر و فراوان­تر می‌باشد، این هنگام‌ها با گذار دوره‌ی سرد به گرم و گرم به سرد، همزمان است. موج‌های با تداوم بیشتر کم رخداد بوده ولی درصد بیشتری از مساحت ایران را در برگرفته‌اند و موج‌های کوتاه پررخداد بوده و در گستره‌ی کمتری از ایران اتفاق افتاده‌اند. در شمال و شمال غرب، مرکز ایران و سواحل جنوب رخداد موج گرما بیشتر بوده است. همچنین امواج گرم در دوره‌ی آماری روند افزایشی داشته و در سال­های اخیر، پررخدادتر بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying Heat Waves of Iran

نویسندگان [English]

  • morteza esmaeil negad
  • mahmood khosravei
  • bohlool aliganei
  • seidabolfazl masoodeian
چکیده [English]

Heat waves are one of the most important climatic hazards that have damaging ecological environment impacts on the nature every year.  For this purpose, the aim of this research is identifying heat waves of Iran and their characteristic such as duration, frequency and severity, to this end  maximum daily temperature data of 663 synoptic and climatology stations since 23/1/1961to 19/3/2004(15701 day) were used. Then by using Kriging interpolation method with 18*18 km pixels, we produced a matrix with 15705*7187 dimensions that the days located on the row and pixels on the columns. At the next stage by using Fumiyaki index, the matrix was standardized and normal temperature deviation of Iran was formed. For identifying heat waves of Iran by using computer programming in Matlab Software the heat waves  was defined as the days with a continues heat  of  at least two days   and its temperature  is +2 of standard deviation or more than average (NTD).After performing program on NTD matrix of Iran.we identified and classified 282 heat waves 2 -25 days...
These heat waves from the lowest duration of  2days up to most pervasive duration of 25days were classified and analyzed in warm and cold periods. Finally this research showed that short waves have more events and the long heat wave have least events.
The heat waves are more at the end of winter and the first days of autumn.This time is simultaneous with the change of cold period to warm and warm to cold. The long heat waves were least event but they covered more  areas of Iran and the short heat waves were more event but they covered minimum areas of Iran. The heat wave are more event in north and northwest, central of Iran and south coastal areas. Also warm waves had increasing trend and have had more events at recent years.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Heat wave
  • Iran
  • Fumiyaki index
  • Event
  • Interpretation
  • More event