تحلیل فضایی و سطح‌بندی آلودگی صوتی در مناطق 15گانۀ کلان‌شهر اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

2 استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

آلودگی صوتی به عنوان یکی از آلودگی‌های زیست‌محیطی که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، پهنه‌های مسکونی کلان‌شهرهای کشور را تحت تأثیر قرار داده است. از عمده‌ترین دلایل این معضل، کم توجهی به عوامل فضایی تأثیرگذار بر آلودگی صوتی، کمبود مطالعات ارزیابی و آشنایی ناکافی از روش‌های ارزیابی اثرات اقدامات توسعه بر آلودگی صوتی در نظام برنامه‌ریزی شهری می‌باشد. این پژوهش با هدف تحلیل فضایی و سطح‌بندی آلودگی صوتی در مناطق 15 گانه کلان‌شهر اصفهان می‌باشد. در این راستا از روش پژوهش ترکیبی (کمی و کیفی) استفاده شده و اطلاعات موردنیاز از طریق روش‌های کتابخانه‌ای و میدانی گردآوری شده است. ضمن اینکه برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل فضایی در نرم‌افزار ArcGIS و جهت وزن‌دهی به شاخص‌ها از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در نرم‌افزار Expert Choice بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که توزیع فضایی آلودگی صوتی در مناطق کلان‌شهر اصفهان به‌صورت نامتوازن می‌باشد. به‌گونه‌ای که در مناطق مرکزی 1 و 3 و مناطق 8 و 10 عمدتاً به واسطه وجود معابر پرتردد و عدم رعایت حریم ساخت و ساز برای آن‌ها، تأثیرپذیری از کاربری‌های صداساز، تمرکز جمعیت و فشردگی، آلودگی صوتی در وضعیت نامناسب‌تری نسبت به سایر مناطق می‌باشد. از جمله مهمترین راهکارهای مقابله با این مسأله، می‌توان به رعایت حریم ساخت و ساز برای معابر پرتردد و کاربری‌های صداساز در طرح‌های توسعه شهری، کاهش حجم ترافیک در معابر مجاور محلات مسکونی از طریق انتقال ترافیک به مسیرهای جدید غیرحساس، ایجاد خاکریز به همراه پوشش گیاهی در زمین‌های بدون استفاده موجود در لبه‌ی بزرگراه‌ها، جلوگیری از فروش تراکم مازاد ساختمانی در نزدیکی معابر پرتردد، انتقال فعالیت‌های کارگاهی و پایانه‌ها از محلات مسکونی به محدوده‌های غیرحساس (خارج از محدوده شهر) و کاهش فشردگی و افزایش پیچیدگی در طراحی قطعات جدید اشاره نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Spatial Analysis and Ranking of Noise Pollution in 15 Regions of Isfahan Metropolis

نویسندگان [English]

  • S. Mohammad Shokrani 1
  • Homayon Nooraie 2
چکیده [English]

Noise pollution, as one of the lesser-known environmental pollutants, has affected the residential areas of the country's metropolises. One of the main reasons for this problem is the lack of attention to spatial factors affecting noise pollution, lack of evaluation studies and insufficient familiarity with the methods of assessing the effects of development measures on noise pollution in the urban planning system. This study aims to spatial analysis and ranking of noise pollution in 15 regions of Isfahan metropolis. In this regard, the mixed research method (quantitative and qualitative) has been used and the required information has been collected through library and field methods. In addition, spatial analysis method in ArcGIS software was used for data analysis and Analytic Hierarchy Process (AHP) method in Expert Choice software was used to weight the indicators. The results indicate that the spatial distribution of noise pollution in the regions of Isfahan is unbalanced. As in the central regions 1, 3 and regions 8 & 10, mainly due to the existence of busy passages and non-observance of construction privacy for them, the impact of noisy land uses, population concentration and compactness, noise pollution is in a more unfavorable situation than other regions. Among the most important solutions to deal with this issue, can be mentioned to the observance of construction privacy for busy passages and noisy land uses in urban development plans, transfer of workshops and terminals from residential areas to non-sensitive areas and reducing congestion and increasing the complexity of designing new patches.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial analysis
  • Ranking
  • Noise pollution
  • Isfahan metropolis

مراجع

پرویزیان، علیرضا؛ هاجر احمدی؛ سعید امان‌پور؛ عبدالمطلب درخشان (1399). تولید نقشۀ آلودگی صوتی با مدل‌سازی مکانی نقشۀ کاربری اراضی (مورد پژوهشی شهر یاسوج)، جغرافیا و مطالعات محیطی. دوره 9. شماره 34. صفحات 22-7. http://ges.iaun.ac.ir/article_677535.html?lang=en
تکیه‌خواه، جاهده؛ شلیر کاتورانی (1398). ارزیابی آلودگی صوتی ناشی از ترافیک شهری و تأثیر آن بر سطح اضطراب شهروندان شهر سنندج، فصلنامۀ مطالعات شهری. دوره 8. شماره 32. صفحات 127-117. http://urbstudies.uok.ac.ir/article_61213.html
حسنی، فاطمه؛ شیما رحمتی زاده؛ پروین نصیری؛  محمد منظم پور (1391). بررسی آلودگی صدای ناشی از ترافیک وسایل نقلیه در محدوده بازار بزرگ شهر تهران، دومین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست. تهران. https://civilica.com/doc/147484/
رنجبر، هادی؛ علی‌اکبر حقدوست؛ مهوش صلصالی؛ علیرضا خوشدل؛ محمدعلی سلیمانی؛ نسیم بهرامی (1391). نمونه‌گیری در پژوهش‌های کیفی: راهنمایی برای شروع، سالنامۀ پژوهش علوم و سلامت نظامی. سال 10. شماره 3. صفحات 250-238. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=199173
سلطانیان، ستار؛ زهرا نری موسی (1394). تحلیل و ارزیابی آلودگی صوتی شهر امیدیه در سال 1394، مجلۀ تحقیقات سلامت در جامعه. دوره 1. شماره 4. صفحات 20-12. http://jhc.mazums.ac.ir/article-1-105-fa.html
شهرداری اصفهان (1394). اطلس کلان‌شهر اصفهان، اصفهان. ایران. https://new.isfahan.ir/Index.aspx?lang=1&sub=105
شهرداری اصفهان (1398). آمارنامۀ شهر اصفهان، اصفهان. ایران. http://www.isfahanold.ir/Index.aspx?lang=1&sub=36
صفارزاده، محمود؛ فرزانه رحیمی (1382). آلودگی صوتی در سیستم‌های حمل‌ونقل، سازمان حفاظت محیط‌زیست. تهران.
قریب، فریدون (1399). شبکۀ ارتباطی در طراحی شهری، چاپ دوازدهم. انتشارات دانشگاه تهران. تهران.
محرم‌نژاد، ناصر؛ مهسا صفری‌پور (1387). تأثیر توسعۀ شهری بر روند آلودگی صوتی در منطقۀ یک تهران و ارائۀ راهکارهای مدیریتی برای بهبود شرایط، فصلنامۀ علوم و تکنولوژی محیط‌زیست. دوره 10. شماره 4. صفحات70-43. http://jest.srbiau.ac.ir/article_219.html
محمدی‌ده‌چشمه، مصطفی؛ فرشته شنبه‌پور (1396). سنجش ضریب مکانی آسایش صوتی در کلان‌شهر اهواز، محیط‌شناسی، دوره 43. شماره 2. صفحات 364-349. https://jes.ut.ac.ir/article_63083.html
محمدی ده‌چشمه، مصطفی؛ محمدعلی فیروزی؛ فرشته شنبه‌پور مادوانی (1397). تحلیل مکانی همجواری در کاربری‌های صداساز از منظر آسایش صوتی در کلان‌شهر اهواز، برنامه‌ریزی و آمایش فضا. دوره 22. شماره 3. صفحات 79-56. https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-16521-fa.html
مرکز آمار ایران (1395). سرشماری نفوس و مسکن سال 1395. https://www.amar.org.ir/
مظاهری‌جاجائی، رضا (1399). مدل‌سازی ارتباط بین شدت آلودگی صوتی و سنجه‌های سیمای سرزمین ساختارهای شهری و پوشش گیاهی با استفاده از روش جنگل تصادفی (مطالعۀ موردی شهر اصفهان)، مجلۀ پژوهش در بهداشت محیط. دوره 6. شماره 1. صفحات 55-45. https://jreh.mums.ac.ir/article_16119.html
معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان (1397). داده‌های حجم ترافیک، اصفهان، ایران.
مهندسین نقش جهان پارس (1393). طرح بازنگری طرح تفصیلی شهر اصفهان، گزارش مطالعات و طرح. اصفهان. ایران.
هیأت وزیران (1378). آیین‌نامۀ اجرایی نحوۀ جلوگیری از آلودگی صوتی. https://rc.majlis.ir/fa/law/show/119297
Abbaspour, M., Karimi, E., Nassiri, P., Monazzam, M. R. and Taghavi, L. (2015). Hierarchal assessment of noise pollution in urban areas– A case study. Transportation Research Part D, 34, 95- 103. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1361920914001436
Ariza-Villaverde, A. B., Jiménez-Hornero, F. J. and Gutiérrez De Ravé, E. (2014). Influence of urban morphology on total noise pollution: Multifractal description. Sci, Total Environ, 472,1-8. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969713012357
Bilasco, S., Govor, C., Roşca, S., Vescan, I.,  Filip, S. and Fodorean, I. (2017). GIS model for identifying urban areas vulnerable to noise pollution. Frontiers of Earth Science, 11 (2), 214-228. https://link.springer.com/article/10.1007/s11707-017-0615-6
Blesser, B . and Salter, L. L. R. (2009). The Other Half of the Soundscape: Aural Architecture. World Federation Acoustic Ecology Conference, Mexico City. https://www.semanticscholar.org/paper/The-Other-Half-of-the-Soundscape%3A-Aural-Blesser-Salter/f7e45efd5aa4207c1ef35e251f033283c1a1caf9
Caswell, S. J. and Jakus, K. (1977). Role of land use planning in noise control. In: Heisler, G.M.; Herrington, Lee P., eds. Proceedings of the conference on metropolitan physical environment. Upper Darby, PA: U.S. Department of Agriculture, Forest Service, 242-253. https://www.fs.usda.gov/treesearch/pubs/11556
Daniel, P., Maïté, T., Eduardo, B., José, P. and Anthony, P. (2014). Where Are We Out? Spatial Analysis of Noise Pollution in Bogota. 43rd International Congress on Noise Control Engineering: Improving the World Through Noise Control. https://acoustics.asn.au/conference_proceedings/INTERNOISE2014/papers/
Davis, M. L. and Masten,  S. J. (2004). Principles of Environmental Engineering and Science. McGrawHill. https://books.google.com/books/about/Principles_of_Environmental_Engineering.html?id=0sXM9DRtw58C
Doygun, H. and Kuşat Gurun, D. (2008). Analysing and mapping spatial and temporal dynamics of urban traffic noise pollution: a case study in Kahramanmaraş, Turkey. Environmental Monitoring and Assessment, 142 (1-3), 65-72.https://link.springer.com/article/10.1007/s10661-007-9908-7
Fenta, A. A.(2017). The dynamics of urban expansion and land use/land cover changes using remote sensing and spatial metrics: the case of Mekelle City of northern Ethiopia. International Journal of Remote Sensing, 38 (14), 4107-4129.https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/01431161.2017.1317936
Guedes, I. C. M, Bertoli, S. R. and Zannin, P. H. T.(2011). Influence of urban shapes on environmental noise: A case study in Aracaju- Brazil. Science of the Total Environment, 412- 413, 66- 76. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969711012101
Han, X., Huang, X., Liang, H., Ma, S., and Gong, J. (2018). Analysis of the relationships between environmental noise and urban morphology. Environmental Pollution, 233, 755-763. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0269749117317748Hao, Y., Kang, J., Krijnders, D., and Wörtche, H. (2015). On the relationship between traffic noise resistance and urban morphology in low-density residential areas. Acta Acustica United with Acustica. https://www.researchgate.net/publication/235006190_On_the_Relationship_between_Traffic_Noise_Resistance_and_Urban_Morphology_in_Low-Density_Residential_Areas
Huang, X., Liu, H. and Zhang, L. (2015). Spatiotemporal detection and analysis of urban villages in mega city regions of China using high-resolution remotely sensed imagery. IEEE Trans. Geosci. Remote Sens, 53, 3639-3657. https://ieeexplore.ieee.org/document/7005456
Jain, R., Cindy C. Z., and Domen, J. K. (2016). Environmental Impact of Mining and Mineral Processing, Management, Monitoring and Auditing Strategies. Oxford, UK: Butterworth Heinemann. https://www.sciencedirect.com/book/9780128040409/environmental-impact-of-mining-and-mineral-processing
Klingberg, J., Broberg, M., Strandberg, B., Thorsson, P., and Pleijel, H. (2017). Influence of urban vegetation on air pollution and noise exposure - A case study in Gothenburg, Sweden. The Science of the Total Environment, 599, 1728–1739. https://europepmc.org/article/med/28545203
Lam, K. C., Ma, W., Chan, P. K., Hui, W. C., Chung, K. L., Chung, Y. T., Wong,  C. Y., and Lin, H. (2013). Relationship between road traffic noisescape and urban form in Hong Kong. Environmental Monitoring and Assessment, 185 (12), 9683-9695. https://link.springer.com/article/10.1007/s10661-013-3282-4
Lee, S. W., Chang, S. I., and Park, Y. M. (2008). Utilizing noise mapping for environmental impact assessment in a downtown redevelopment area of Seoul, Korea. Applied Acoustics, 69 (8), 704-714. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0003682X07000424
Masum, M. H., Pal, S. K., Akhie, A. A., Ruva, I. J., Akter, N., and Nath, S. (2021). Spatiotemporal monitoring and assessment of noise pollution in an urban setting. Environmental Challenges, 5, 1-11. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2667010021001979
Murphy, E. and King, E. A. (2010). Strategic environmental noise mapping: Methodological issues concerning the implementation of the EU Environmental Noise Directive and their policy implications. Environment international, 36 (3), 290-298. https://www.researchgate.net/publication/40833292_Strategic_environmental_noise_mapping_Methodological_issues_concerning_the_implementation_of_the_EU_Environmental_Noise_Directive_and_their_policy_implications
Murphy, E., and King, E. A. (2014). Environmental Noise Pollution: Noise Mapping, Public Health, and Policy. Elsevier. https://www.sciencedirect.com/book/9780124115958/environmental-noise-pollution
Sakieh, Y., Jaafari, S., Ahmadi, M., and Danekar, A. (2017). Green and calm: Modeling the relationships between noise pollution propagation and spatial patterns of urban structures and green covers. Urban Forestry & Urban Greening, 24, 195-211. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1618866716305398
Salomons, E. M., and Pont, M. B. (2012). Urban traffic noise and the relation to urban density, form, and traffic elasticity. Landscape and Urban Planning, 108 (1), 2-16. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0169204612002228
Silva, L. T., Oliveira, M., and Silva, J. F. (2014). Urban form indicators as proxy on the noise exposure of buildings. Applied Acoustics, 76, 366-376. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0003682X13001990
Smile Consortium. (2003). Guidelines for Road Traffic Noise Abatement. Smile workshop, Berlin, Germany. https://ec.europa.eu/environment/life/project/Projects/index.cfm?fuseaction=home.showFile&rep=file&fil=SMILE_guidelines_noise_en.pdf
Suriano, M. T., de Souza, L. C. L. and da Silva, A. N. R. (2015). A decision-support tool for the control of urban noise pollution. Ciênc. saúde coletiva, 20 (7), 2201-2210. https://www.researchgate.net/publication/280030196_A_decision-support_tool_for_the_control_of_urban_noise_pollution
Teddlie, C., and Yu, F. (2007). Mixed Methods Sampling: A Typology With Examples. Journal of Mixed Methods Research, 1(1), 77-100. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1558689806292430
Tong, H., and Kang, J. (2021). Characteristics of noise complaints and the associations with urban morphology: A comparison across densities. Environmental Research, 197, 1-9. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S001393512100339X
Yang, W., He, J., He, C., and Cai, M. (2020). Evaluation of urban traffic noise pollution based on noise maps. Transportation Research, Part D, 87, 1-14. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1361920920307033
Yuan, M., Yin, C., Sun, Y. and Chen, W. (2019). Examining the associations between urban built environment and noise pollution in high-density high-rise urban areas: A case study in Wuhan, China. Sustainable Cities and Society, 50. 1-9. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2210670718322534
 
 
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 اردیبهشت 1401
  • تاریخ پذیرش: 24 اردیبهشت 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار