اولویت‌های اجرایی در ارتقای مطلوبیت مساکن جدید شهری مطالعۀ موردی: مجتمع‌های مسکونی شهر رشت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس گروه شهرسازی دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 استادیار گروه هنر و معماری دانشگاه پیام نور تهران- ایران

چکیده

امروزه، مسکن و موضوعات مرتبط با آن به‌عنوان مسائل جهانی در نظر گرفته می‌شود و برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران کشورهای مختلف در پی حل مشکلات مربوط به آن هستند. هدف اصلی از انجام این پژوهش بررسی میزان مطلوبیت مسکن در مجتمع‌های مسکونی شهر رشت و همچنین شناسایی اولویت های اجرایی در جهت ارتقاء مطلوبیت مجتمع‌های مسکونی بود. در این زمینه هفت مجتمع مسکونی برای مطالعه انتخاب شدند. روش انجام این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. در راستای شناسایی اولویت اجرایی در ارتقاء مطلوبیت مساکن جدید شهری در مجتمع‌های مسکونی شهر رشت، ابتدا براساس مطالعات نظری پژوهش، شاخص‌های مرتبط با مطلوبیت این مساکن استخراج شد. برای گردآوری اطلاعات از روش پرسشنامه استفاده شد. جامعه آماری پژوهش خانوارهای ساکن در مجتمع‌های مسکونی مورد مطالعه بودند. در این زمینه تعداد 1000 پرسشنامه در هفت مجتمع مسکونی مورد مطالعه توزیع گردید. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش مقایسه نمرات میانگین، مدل آنتروپی شانون، روش تحلیل دو بعدی و همچنین روش تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. در این پژوهش تعداد 47 عامل بررسی شد. جمع‌بندی نظرات ساکنان هفت مجتمع مسکونی مورد مطالعه در کلانشهر رشت نشان داد که وضعیت بالغ بر 51 درصد عوامل، در سطح نامطلوب و بسیار نامطلوب قرار دارد. تحلیل اختلاف سطح اهمیت و مطلوبیت شاخص‌ها نشان داد که 11 عامل همچون ازدحام و تراکم جمعیت، تناسب قیمت با درآمد، شرایط پیش پرداخت و قیمت تمام شده مسکن، دسترسی به خدمات بهداشتی، تهویه طبیعی و همچنین نور طبیعی دریافتی در ساختمان‌های مسکونی، پاکیزگی محیط و کیفیت پوشش گیاهی و فضای سبز به عنوان اولویت‌های اجرایی در تحقق مطلوبیت مساکن جدید شهری نقش دارند. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که عوامل کالبدی در بعد درونی مسکن با واریانس 22/77 درصد، بیشترین تأثیرگذاری و اهمیت را در مطلوبیت مجتمع‌های مسکونی دارند. براساس تلفیق نتایج، در پایان پژوهش مدل کاربردی پژوهش ارائه گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Executive Priorities in Promoting the Quality of New Urban Housing Case Study: Rasht City

نویسندگان [English]

  • Seyed Reza Azadeh 1
  • Saman Ebizadeh 2
1 Ph.D. lecturer, Department of Urban planning, Faculty of Art and Architecture, University of Guilan
2
چکیده [English]

the main purpose of this study was to investigate the utility of housing in residential complexes in Rasht, and also to identify executive priorities to improve the desirability of residential complexes. In this context, seven residential complexes were selected for the study. The method of this research is descriptive-analytical. A questionnaire method was used to gather information. Statistical society of the study were resident households in residential complexes. In this regard, 1000 questionnaires were distributed in seven residential complexes. For data analysis, average scores comparison method, Shannon entropy model, two-dimensional analysis method and also confirmatory factor analysis method were used. In this study, 47 factors were investigated. The conclusion of the residents' opinions of the seven residential complexes studied in the metropolis of Rasht, showed that the situations of 51% of the factors are at "undesirable" and "very undesirable" level. The results of confirmatory factor analysis showed that physical factors in the internal dimension of housing with a variance of 77.22%, have the greatest impact and importance on the desirability of residential complexes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Housing Planning
  • desirable Housing
  • Residential Complex
  • Rasht
ابراهیم‌زاده، عیسی؛ جمیل قادر مرزی (1394). تحلیلی بر کیفیت مسکن محلات شهری راهکاری درجهت بهبود کیفیت زندگی شهروندان، مطالعۀ موردی: محلات شهر دهگلان. جغرافیا و توسعه، دورۀ 13. شمارۀ 40. صفحات 156-139. https://dx.doi.org/10.22111/gdij.2015.2103
احدنژاد روشتی، محسن؛ سمیرا مرادی‌مفردف (1392). نقش استراتژی توسعۀ شهری در سیاست‌های تأمین مسکن گروهای کم‌درآمد شهری، برنامه‌ریزی منطقه‌ای. دورۀ 3. شمارۀ 12. صفحات 48-35. http://jzpm.miau.ac.ir/article_314.html
آصفی مازیار؛ الناز ایمانی (1395). باز تعریف الگوهای طراحی مسکن مطلوب ایرانی- اسلامی معاصر با ارزیابی کیفی خانه‌های سنتی، مجلۀ پژوهش‌های معماری اسلامی. دورۀ 4. شمارۀ 2. صفحات 73-56. http://jria.iust.ac.ir/article-1-486-fa.html
آزاده, سیدرضا؛ جمال محمدی سیداحمدیانی، حمیدطاهر نشاط دوست (1399). بررسی ارتباط بین شاخص‌های کمّی مسکن و سلامت‌روانی شهروندان مطالعۀ موردی: محلۀ مرداویج- اصفهان، نشریۀ علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی. دورۀ 24. شمارۀ 72. صفحات 33-1. https://geoplanning.tabrizu.ac.ir/article_10777.html
آزاده، سیدرضا؛ جمال محمدی؛ سیداحمد یانی؛ حمیدطاهر نشاط‌دوست (1398). همبستگی شاخص‌های کیفی مسکن و استرس درک‌شده در خانوارهای کلان‌شهر اصفهان، تحقیقات جغرافیایی. دورۀ 34. شمارۀ 3. صفحات 367-357. http://georesearch.ir/article-1-716-fa.html
بهمنی، افشین؛ صفر قائدرحمتی (1395). ارزیابی مسکن مهر از نظر شاخص‌های کیفی مسکن مناسب (نمونۀ موردی: مسکن مهر 22 بهمن شهر زنجان)، جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای. دورۀ 14. شمارۀ 1. صفحات 65-47. https://dx.doi.org/10.22067/geography.v14i1.41052
بزی، خدارحم؛ عباس جواهری (1390). بررسی افتراق مکانی- فضایی محله‌های شهر زابل در برخورداری از شاخص‌های مسکن سالم، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی. دورۀ 22. شمارۀ 3. صفحات 202-185. https://gep.ui.ac.ir/article_18514.html
پوردهقان، حافظه؛ آزاده شاهچراغی؛ سیدمصطفی مختاباد امرئی (1398). سنجش و تحلیل قواعد نظری مسکن مطلوب با تکیه بر آرای مردم. مسکن و محیط روستا. دورۀ 38. شمارۀ 165. صفحات 96-81. http://jhre.ir/article-1-1699-fa.html
ثمین‌شریفی‌میاوقی، ابراهیم؛ معصومه یعقوبی‌سنقرچی؛ مسعود حق‌لسان (1398). ارزیابی مؤلفه‌های ارزشی معماری مسکن مطلوب براساس نظام معرفتی اسلام (نمونۀ موردی: خانه‌های معاصر ارومیه)، نشریۀ علمی آموزش و ارزشیابی. دورۀ 12. شمارۀ 48. صفحات 62-33. https://dx.doi.org/10.30495/jinev.2020.672760
خلخالی، سیده‌زهرا؛ سیمون آیوازیان (1399). بررسی عوامل مؤثر بر رضایت‌مندی ساکنان از مجتمع‌های مسکونی، موردمطالعاتی:مجتمع‌مسکونی دانشگاهیان الهیه،فصلنامۀ آرمانشهر، دورۀ 13. شمارۀ 32. صفحات 80-67. https://dx.doi.org/10.22034/aaud.2020.120055
روستایی، شهریور؛ ایرج تیموری؛ محمد نعمتی (1399). بررسی عوامل مؤثر بر قیمت مسکن شهری با استفاده از شبکۀ عصبی مصنوعی (موردشناسی: منطقۀ دو تبریز)، جغرافیاوتوسعه.دورۀ 18. شمارۀ 59. صفحات 148-129. 10.22111/GDIJ.2020.5464
رفیعیان، مجتبی؛ ماندانا مسعودی‌راد؛ مریم رضائی؛ مونا مسعودیراد (1393). سنجش میزان رضایت‌مندی ساکنان از کیفیت سکونتی مسکن مهر، موردشناسی: مهر شهر زاهدان، جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای. دورۀ 4. شمارۀ 12. صفحات 150-135. https://dx.doi.org/10.22111/gaij.2014.1671
رهنما، محمدرحیم؛ محسن کمانداری (1394). سنجش میزان رضایت‌مندی ساکنان از کیفیت محیط مسکونی در شهر کرمان، جغرافیای اجتماعی کرمان. دورۀ 2. شمارۀ 1. صفحات 59-39. https://jusg.uk.ac.ir/article_1789.html?lang=fa
رجائی، سیدعباس؛ حسین حاتمی‌نژاد؛ احمد پوراحمد؛ سارا الله‌قلی‌پور (1397). بررسی وضعیت مسکن پایدار شهری در ناحیۀ 1 منطقۀ 9 تهران، فصلنامۀ شهر پایدار. دورۀ 1. شمارۀ 1. صفحات 105-91.https://dx.doi.org/10.22034/jsc.2018.87372
زیاری، سمیه؛ رحمت‌اله فرهودی؛ احمد پوراحمد؛ حسین حاتمی‌نژاد (1397). بررسی و تحلیل مسکن پایدار در شهر کرج، جغرافیا و توسعه. دورۀ 16. شمارۀ 52. صفحات 156-141.  https://dx.doi.org/10.22111/gdij.2018.4119
سلطانی، لیلا؛ مریم دارابی (1395). ارزیابی کیفیت محیط در محله‌های تاریخی شهرها (مطالعۀ موردی: محلۀ نفرآباد شهر ری)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی. دورۀ 48. شمارۀ 3. صفحات 439-429. https://dx.doi.org/10.22059/jhgr.2016.51980
شمس، مجید؛ منا گمار (1394). ارزیابی شاخص‌های کمی و کیفی مسکن در استان همدان (با تأکید بر اقشار کم‌درآمد)، برنامه‌ریزی منطقه‌ای. دورۀ 5. شمارۀ 20. صفحات 68-55. http://jzpm.miau.ac.ir/article_1699.html
صابری‌فر، رستم؛ حسین جنگی (1396). بررسی شاخص‌های الگوی مسکن مناسب از منظر ساکنان گروه‌ها حاشیه‌نشین مشهد، نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. دورۀ 17. شمارۀ 46. صفحات 157-139. http://jgs.khu.ac.ir/article-1-2538-fa.html
عابدینی، اصغر؛ رضا کریمی (1396). تحلیل شاخص‌های مسکن در شهرستان‌های استان آذربایجان غربی بر‌اساس روش VIKOR. جغرافیا و آمایش شهری-منطقه‌ای. دورۀ 7. شمارۀ 23. صفحات 76-61. https://dx.doi.org/10.22111/gaij.2017.3224
غفاری جباری، شهلا؛ محمدعلی کی‌نژاد؛ آیدا ملکی (1396). مؤلفه‌های مسکن مطلوب در تعامل با محیط‌زیست مبتنی بر اندیشه‌های اسلامی، فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی. دورۀ 3. شمارۀ 1. صفحات 24-13. http://ciauj-tabriziau.ir/article-1-174-fa.html
کریمی‌بنه ‌خلخال، هادی؛ مریم جعفری‌ مهرآبادی؛ اسماعیل آقایی‌زاده (1397). ارزیابی وضعیت مسکن سالم در شهرها، فصلنامۀ مطالعات شهری. دورۀ 7. شمارۀ 26. صفحات 111-99. http://urbstudies.uok.ac.ir/article_60806.html
مشکینی، ابوالفضل؛ محمدعلی خلیجی (1395). ارزیابی وضعیت مسکن در محله‌های شهر بناب با استفاده از تحلیل خوشه‌ای، پژوهش‌های جغرافیای انسانی. دورۀ 48. شمارۀ 4. صفحات 629-617.. https://dx.doi.org/10.22059/jhgr.2016.51702
محمدزاده، رحمت (1390). بررسی کیفیت عوامل فضایی و کالبدی فضاهای باز مجتمع‌های مسکونی شهر جدید سهند، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی. دورۀ 3. شمارۀ 47. صفحات 38-29. https://jfaup.ut.ac.ir/article_28928.html
محمدی، محمود؛ رسول بیدرام؛ آرزو ایزدی (1394). سنجش محیط‌های مسکونی مطلوب شهر اصفهان از دید مدیران ارشد شهرداری، فضای جغرافیایی. دورۀ 15. شمارۀ 50. صفحات 164-141. http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-1892-fa.html
میرابی‌مقدّم، مهرنوش؛ اسماعیل آقایی‌زاده؛ روح‌اله اوجی (1398). بررسی مطلوبیت فضای سبز مجتمع‌های مسکونی شهری (مطالعۀ موردی: شهر رشت)، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری. دورۀ 7. شمارۀ 2. صفحات 283-265. https://dx.doi.org/10.22059/jurbangeo.2019.230893.693
هاشم‌نژاد، هاشم؛ محسن فیضی؛ محمد رضایی (1394). راهکارهای طراحانۀ تحقق پایداری اجتماعی در مسکن گروه کم‌درآمد در شهر تهران، نشریۀ انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران. دورۀ 6. شمارۀ 1. صفحات 90-81. https://dx.doi.org/10.30475/isau.2016.62001
یزدانی، محمدحسن؛ هاجر سلمانی؛ اصغر پاشازاده (1396). بررسی رضایت‌مندی ساکنان مجتمع‌های مسکن مهر، مطالعۀ موردی: مجتمع‌های مسکن مهر اوشیب و مهر ولایت بابل، جغرافیا و توسعه. دورۀ 15. شمارۀ 47. صفحات 270-253. https://dx.doi.org/10.22111/gdij.2017.3193
Azimi, N., & Esmaeilzadeh, Y. (2017). Assessing the relationship between house types and residential satisfaction in Tabriz, Iran. International Journal of Urban Sciences, 21(2), 185-203. https://doi.org/10.1080/12265934.2016.1273128
Abidin, N. Z., Yusof, N., & Awang, H. (2012). A foresight into green housing industry in Malaysia. International Journal of Mechanical and Industrial Engineering, 6(7), 373-381. https://doi.org/10.5281/zenodo.1081413
Azadeh, R., Mohammadi, J., & Doost, H. T. N. (2019). The Relationship Between Urban Environmental Quality and Mental Health (Depression Scale): Evidence From IRAN. Journal of Urban and Environmental Engineering, 13(2), 285-293. https://periodicos.ufpb.br/index.php/juee/article/view/47721
Brkanić, I. (2017). Housing quality assessment criteria. E-GFOS, 8(14), 37-47. https://doi.org/10.13167/2017.14.5
Blanco, H., Alberti, M., Forsyth, A., Krizek, K. J., Rodriguez, D. A., Talen, E., & Ellis, C. (2009). Hot, congested, crowded and diverse: Emerging research agendas in planning. Progress in Planning, 71(4), 153-205. https://doi.org/10.1016/j.progress.2009.03.001
Carmon, N. (2002). User-controlled housing: desirability and feasibility. European Planning Studies, 10(3), 285-303. https://doi.org/10.1080/09654310220121040
Fiadzo, E. D., Houston, J. E., & Godwin, D. D. (2001). Estimating housing quality for poverty and development policy analysis:CWIQ in Ghana. Social Indicators Research, 53(2),137-162. https://doi.org/10.1023/A:1026764711406
Hussey, L. K., & Malczewski, J. (2018). Housing quality evaluation using Analytic Network Process: a case study in the Ashanti Region, Ghana. African Geographical Review, 37 (3), 209-226. https://doi.org/10.1080/19376812.2016.1253486
Keall, M., Baker, M. G., Howden-Chapman, P., Cunningham, M, & Ormandy, D. (2010). Assessing housing quality and its impact on health, safety and sustainability. Journal of Epidemiology & Community Health, 64(9), 765-771. http://dx.doi.org/10.1136/jech.2009.100701
KearneyAR(2006).Residential developmentpatterns and neighborhood satisfaction: impacts of density and nearby nature. Environment and Behavior, 38(1): 112-139. https://doi.org/10.1177%2F0013916505277607
Siddiqui, A., Siddiqui, A., Maithani, S., Jha, A. K., Kumar, P., & Srivastav, S. K. (2017). Urban growth dynamics of an Indian metropolitan using CA Markov and Logistic Regression. The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Science. 21, 229-236. https://doi.org/10.1016/j.ejrs.2017.11.006
Seyfang, G (2010). Community action for sustainable housing: Building a low-carbon future. Energy Policy, 38(12), 7624-7633. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2009.10.027
Winston, N., & Eastaway, M. P. (2008). Sustainable housing in the urban context: international sustainable development indicator sets and housing. Social Indicators Research, 87(2),211-221. https://doi.org/10.1007/s11205-007-9165-8
Zhang, L., Chen, L., Wu, Z., Zhang, S., & Song, H. (2018). Investigating young consumers, purchasing intention of green housing in China. Sustainability, 10(4),1-15. https://doi.org/10.3390/su10041044