مطالعه تطبیقی ابعاد برنامه‌ریزی و مدیریت اسکان در توفیق شهرهای جدید در تقسیمات کشوری (مطالعۀ موردی: شهرهای جدید اندیشه و پردیس)

(نگهبان) مروی, محمد; اقبالی, ناصر; حاتمی نژاد, حسین

doi:10.22111/j10.22111.2022.6914

مطالعه تطبیقی ابعاد برنامه‌ریزی و مدیریت اسکان در توفیق شهرهای جدید در تقسیمات کشوری (مطالعۀ موردی: شهرهای جدید اندیشه و پردیس)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

² گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³ دانشیار گروه جغرافیا انسانی دانشگاه تهران

10.22111/j10.22111.2022.6914

چکیده

شکل‌گیری و توسعه شهرهای جدید همواره در ارتباط با شهرهای اصلی منطقه بوده و کاهش وابستگی آنها به شهر اصلی به مرور به عنوان یکی از شاخص‌های موفقیت برنامه‌ریزی آنها تلقی شده است. در این پژوهش مطالعه تطبیقی ابعاد برنامه ریزی و مدیریت اسکان بر توفیق شهرهای جدید در تقسیمات کشوری مطالعه موردی شهرهای جدید اندیشه و پردیس بررسی و تحلیل شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی ـ تحلیلی است. این پژوهش متکی بر روش پیمایش و ابزار پرسشنامه بوده است. با تعیین روش و ابزار مصطلح، حجم نمونه و روش نمونه گیری، ابتدا پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر ۷ شاخص مسکن، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، مدیریتی و سیاسی، زیر ساختی ـ کالبدی و محیطی ـ اقلیمی مشتمل بر 55 گویه تدوین و در بین شهروندان با رویکرد تطبیقی توزیع شد. جهت بررسی موضوع از آزمون های آماری تی تک نمونه ای، تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی شفه استفاده شد. نتایج آزمون تی نشان می دهد که در بین ۷ شاخص مورد مطالعه تنها شاخص زیر ساختی ـ کالبدی با میانگین (3.57) قابل قبول و دارای وضعیت مساعدی می باشد. نتایج تحلیل واریانس ANOVA نشان می‌دهد. شاخص مدیریتی ـ سیاسی با مقدار F، 28.36 بیشترین مقدار اختلاف و تفاوت را دارد. از لحاظ شاخص کلی برنامه‌ریزی و مدیریت اسکان نیز بین دو شهر تفاوت معنادار است و با توجه به میانگین شاخص‌های مسکن (0.0465)، اجتماعی (1.0925)، اقتصادی (1.705)، فرهنگی (0.044)، زیر ساختی ـ کالبدی (2.054) و محیطی ـ اقلیمی (0.044)، این اختلاف به نفع شهر جدید اندیشه وجود دارد و ساکنان این شهر از شرایط بهتری برخوردار هستند. همچنین تفاوت در شاخص مدیریتی و سیاسی(2.22) معنادار بوده و با توجه به میانگین بالاتر پردیس در شاخص سیاسی و مدیریتی، این تفاوت به نفع پردیس است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The comparative study of planning dimension and habitation management in new town development in country divisions (Case study: New Towns of Andisheh and Pardis)

نویسندگان [English]

Mohammad (Negahban) marvi ¹
Naser Eghbali ²
Hosein Hataminejad ³

¹ Geography & Urban Planning Group, Faculty of Literatures and Humanities Sciences, Central Tehran Branch of Islamic Azad University, Tehran, Iran

² Geography & Urban Planning Group, Faculty of Literatures and Humanities Sciences, Central Tehran Branch of Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The formation and development of new towns has always been associated with the main cities of the region and the reduction of their dependence on the main city has been considered as one of the indicators of their planning success. However, changes and increasing the number of access routes to new cities is one of their necessities in the divisions of the country, which strongly affects the housing system in new cities. In this study, while reviewing the factors affecting the success of cities from the perspective of national divisions, the dimensions of planning and housing management in the two new cities of Andisheh and Pardis will be studied. One-sample t-test, one-way analysis of variance and Scheffe post hoc test were used to investigate the subject. The results of t-test show that among the 7 indicators studied, only the infrastructure-physical index with an acceptable average (3.57) has a favorable status. Meanwhile, the overall index of housing planning and management was below the set value with an average of 3.20. The results of ANOVA analysis of variance show that the dimensions of living satisfaction in the two new cities of Andisheh and Pardis are different. Thus, it can be concluded that the living conditions in the new city of Andisheh are better than the Pardis and the managerial and political conditions (in terms of national divisions) in the new Town of Pardis are better than those of the Andisheh.

کلیدواژه‌ها [English]

New towns
Country Divisions
Planning and Management
Andisheh and Pardis

مراجع

ابراهیم‌زاده، عیسی؛ محمدرحیم رهنما؛ محمد نگهبان مروی (۱۳۸۳). تحلیلی بر ضرورت شکل‌گیری و نقش شهر جدید گلبهار در تمرکززدایی از مادرشهر مشهد، فصلنامۀ صفه. شمارۀ پیاپی ۳۸. صفحات 22-5. https://soffeh.sbu.ac.ir/article_99973.html

ابراهیم‌زاده، عیسی؛ محمد نگهبان مروی (۱۳۸۳). تحلیلی بر شهرنشینی و جایگاه شهرهای جدید در ایران، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، شمارۀ ۴، پیاپی ۷۵، صفحات ۱۷۲-۱۵۲. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=29156

اجزا شکوهی، محمد (1381). نقش اشتغال در توسعۀ شهرهای جدید انگلستان، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی. شمارۀ 4. پیاپی 67. صفحات 137-122. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=18350

احمدی‌پور، زهرا؛ حسن جعفرزاده؛ محمدرضا میرزایی (1393). تحلیل کارکردی تقسیمات کشوری در اجرای برنامه‌های آمایش سرزمین با تأکید بر ایران، فصلنامۀ علمی- پژوهشی برنامه‌ریزی منطقه‌ای. شمارۀ ۴۱. صفحات ۱۲-1. http://ensani.ir/fa/article/343117/

احمدی‌پور، زهرا؛ حسن جعفرزاده؛ مهدی پورطاهری؛ مهدی کریمی (1395). بررسی نقش تقسیمات کشوری در توسعۀ ناحیه‌ای (مطالعۀ موردی: شهرستان‌های بوانات و خرم بید)، فصلنامۀ علمی- پژوهشی ژئوپلیتیک. شمارۀ 41. صفحات ۸۲-60. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=266674

اسدی، محمد (1393). بررسی پیامدهای حقوقی و سیاسی ناشی از تجزیۀ شهرستان شهریار از منظر جغرافیای سیاسی، پایان‌نامۀ ارشد جغرافیای سیاسی. استاد راهنما: غلامحسن حیدری. استاد مشاور: محمد اخباری. دانشگاه آزاد اسلامی-واحد تهران مرکزی. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/051be8377d259d7ae325f4a783e9f6c8

اطاعت، جواد؛ سیده زهرا موسوی (1387). تقسیمات کشوری و توسعۀ پایدار مطالعۀ موردی: ایران، فصلنامۀ ژئوپلیتیک، سال چهارم. شمارۀ سوم. صفحات 74-57. http://ensani.ir/fa/article/41763/

اعظمی، هادی؛ اکبر دبیری (۱۳۹۰). تحلیل نظام تقسیم سیاسی فضا در ایران، فصلنامه ژئوپلتیک، سال هفتم. شمارۀ دوم. .181-147. http://journal.iag.ir/article_56919.html

افق روشن شهرهای جدید (۴ شهریور 1397). ویژه‌نامۀ دنیای اقتصاد، تهران. انتشارات امید نشر و چاپ ایرانیان. https://www.ntdc.ir/wp-content/uploads/2018/08/a5e9ceb4-7ccd-49bf-9572-b258246bf46a1.pdf

برک‌پور ناصر؛ ایرج اسدی (1395). مدیریت و حکمروایی شهری، ناشر: دان شگاه هنر. چاپ سوم. https://www.gisoom.com/book/1761663

برک‌پور ناصر؛ سیامک مسعودی (۱۳۹۸). بررسی سیاست اصلاحات قلمروهای مدیریت محلی در ایران، فصلنامۀ مطالعات راهبردی. شمارۀ ۸۴. صفحات 70-43. http://quarterly.risstudies.org/article_93773.html

بصیرت، میثم (۱۳۹۷). نسل نخست شهرهای جدید ایران، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی. تهران. چاپ اول. https://www.ntdc.ir/wp-content/uploads/2020/06/1397-11-29tajarob-book-final-basirat.pdf

بیگلر، معصومه (1390). بررسی نظام تقسیمات کشوری (سیاسی- اداری) بعد از انقلاب اسلامی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ برنامه‌ریزی توسعۀ منطقه‌ای. استاد راهنما دکتر محمد شیخی دانشگاه علامه طباطبایی. دانشکدۀ علوم اجتماعی. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/53dea01b0cd083f3af2350919ed113ed

تبریزی، جلال (1385). نگاهی به مبانی نظری ساخت شهرهای جدید در ایران، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی شهرهای جدید. تهران. انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید. https://civilica.com/doc/351463/

تیموری، پرویز؛ نسرین کیوان (1391). عملکرد شهرهای جدید و تمرکززدایی جمعیت از منطقه شهری تهران (مطالعۀ موردی شهر جدید اندیشه)، نشریۀ آمایش محیط، دورۀ 5. شمارۀ 1۸. صفحات 124-109. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1016835

جعفرزاده، حسن (1391). بررسی نقش تقسیمات کشوری در توسعۀ ناحیه‌ای (مطالعۀ موردی: شهرستان‌های بوانات و خرم بید)، پایان‌نامۀ ارشد جغرافیای سیاسی. استاد راهنما: زهرا احمدی‌پور. استاد مشاور: مهدی پورطاهری. دانشگاه تربیت مدرس. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/54bd22b643df84d6a8bc68f205aa79e0

جوهری، زهرا (1391). نقش ایجاد شهرهای جدید در تعادل‌ بخشی به فضای سکونت و اشتغال منطقه‌ای، نمونۀ موردی: شهر جدید اندیشه، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشکدۀ هنر و معماری. استاد راهنما: واراز مرادی مسیحی. استاد مشاور: سیمین حناچی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد تهران مرکزی. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/search?basicscope=1&keyword

حاتمی‌نژاد، حسین، زمانی، زهرا، حاجی‌نژاد، صادق و قضایی، محمد (1392). آسیب‌شناسی شهرهای جدید در ایران، فصلنامۀ اطلاعات جغرافیایی سپهر، سال بیست‌ودوم، شمارۀ 88، صفحات57-47. http://www.sepehr.org/article_25649.html

حاجی‌نژاد، مجتبی، باصری ازغندی، یاشار و حاجی نژاد، صادق (۱۳۹۳). بررسی دلائل عدم موفقیت شهرهای جدید در تمرکززدایی از مادرشهرها در ایران، اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعۀ پایدار، تهران، مؤسسۀ ایرانیان، انجمن معماری ایران. https://civilica.com/doc/361332/

حافظ‌نیا، محمدرضا (1381).جغرافیای سیاسی ایران، تهران. انتشارات سمت. https://www.gisoom.com/book/11569790

حسامیان، فرخ؛ محمدرضا حائری؛ گیتی اعتماد (1377). شهرنشینی در ایران، تهران. نشر آگاه. https://www.gisoom.com/book/1612979

حسین‌زاده دلیر، کریم؛ محمدرضا پورمحمدی؛ سیدمجید سید فاطمی (1390). بررسی ضرورت ایجاد شهرهای جدید در نظام شهری ایران، فصلنامۀ جغرافیا و برنامه ریزی. ۱۶(38). صفحات 18-1. https://geoplanning.tabrizu.ac.ir/article_421.html

داداش‌پور، هاشم؛ مریم اکبرنیا (1393). تحلیل خوداتکایی شهرهای جدید در مناطق کلان‌شهری. مطالعۀ موردی شهر جدید پردیس در منطقه کلانشهری تهران، مجلۀ آمایش جغرافیایی فضایی. دورۀ 3. شمارۀ 10. صفحات 65-44. http://gps.gu.ac.ir/article_7383.html

روابط عمومی شرکت مادر تخصصی عمران شهرهای جدید (۱۳98). شهرهای جدید ایران. https://www.ntdc.ir

رومینا، ابراهیم (1390). تبیین مدیریت سیاسی فضا در سیستم‎های بسیط متمرکز، مطالعۀ موردی: ایران، رسالۀ دکتری جغرافیای سیاسی، استاد راهنما: محمدرضا حافظ‌نیا و استاد مشاور: علی‌اصغر فانی و زهرا احمدی‌پور، دانشگاه تربیت مدرس. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/11f77ea7981209dbec5dc4d69522b36e

زالی، نادر؛ امیررضا کریمی آذری؛ سیدرضا آزاده (1396). تحلیل منطقه‌ای از انتظام فضایی شهرها در منطقه زاگرس با رویکرد مناطق عینی و ذهنی، مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دورۀ ۲. شمارۀ ۱۲. صفحات ۵۹۵-۵۸۵. http://jshsp.iaurasht.ac.ir/article_535788.html

زیاری، کرامت‌اله (1394). برنامه‌ریزی شهرهای جدید، تهران. انتشارات سمت. چاپ پانزدهم. https://www.avayezohoor.ir/book/3918

قائدرحمتی، صفر (1395). الگوی مدیریت سیاسی در شهرهای جدید با تأکید بر راهبردهای خلأهای قانونی- اجرایی موجود، مرکز مطالعات راهبردی و آموزش. وزارت کشور. https://moi.ir/fa

قرخلو، مهدی؛ اصغر عابدینی (1388). ارزیابی چالش‌ها و مشکلات شهرهای جدید و میزان موفقیت آن‌ها در ایران: شهر جدید سهند، فصلنامۀ مدرس علوم انسانی. ۱۳(۱). صفحات 191-165. https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-7740-fa.html

کاوندی‌ کاتب، ابوالفضل؛ محمدرضا حافظ‌نیا (۱۴۰۰). بررسی عوامل مؤثر بر سازمان و مدیریت سیاسی فضا در کشورهای جهان، فصلنامۀ ژئوپلتیک. سال هفدهم. شمارۀ دوم. صفحات 61-28. http://ensani.ir/fa/article/459076

محمدی، حمیدرضا؛ محمد اقتدارنژاد (1393). تبیین نسبت و همبستگی توسعه و امنیت عمومی در چارچوب تقسیمات کشوری ایران مطالعۀ موردی: شکل‎گیری استان قزوین، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دورۀ 46. شمارۀ 2. صفحات۴۱۴-399. https://jhgr.ut.ac.ir/article_51570.html

مددی، آرزو (1395). اولویت‌سنجی شاخص‌های تقسیمات کشوری در تحقق‌پذیری برنامه‌های آمایش سرزمین در ایران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری. استاد راهنما: میرنجف موسوی، استاد مشاور: وحید محمدنژاد، دانشگاه ارومیه. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/37c85683180da3359b1646b51a02922c

مرکز آمار ایران (1395). درگاه ملی آمار. https://www.amar.org.ir

مستوفیان، بهاره (1393). تحلیل نقش تقسیمات کشوری در تمرکززدایی و توسعه و تعادل منطقه‌ای و ارائۀ راهکارهای مناسب، مطالعۀ موردی: منطقۀ خراسان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری. استاد راهنما اسفندیار زبردست. دانشکدۀ شهرسازی دانشگاه تهران. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/34aa8973c498fb3da3a27faab72095ee

مشکینی، ابولفضل؛ محمد سلیمانی؛ حسین عزیزی؛ نرگس زارع‌پیشه (1392). ارزیابی میزان تحقق‌پذیری اهداف شهرهای جدید در ایران (مطالعۀ موردی: شهر جدید صدرا)، فصلنامۀ مطالعات برنامه‌ریزی شهری. سال اول. شمارۀ 1. صفحات۴۱-29. http://shahr.journals.umz.ac.ir/article_687.html

مهندسین مشاور آرمانشهر (۱۳۹۱). گزارش طرح آماده‌سازی اراضی ۴۸۸ هکتاری دره بهشت شهر جدید پردیس. http://armanshahr.ir

مهندسین مشاور آرمانشهر (1392). گزارش طرح آماده‌سازی اراضی فاز 11 شهر جدید پردیس. http://armanshahr.ir

مهندسین مشاور پژوهش و عمران (۱۳۷۶)، مطالعات طرح جامع شهر جدید اندیشه، جلد اول و دوم. http://uib.blogfa.com/post/105

مهندسین مشاور پی کده (۱۳۸۳). طرح تفصیلی شهر جدید پردیس، جلد اول. http://paykadeh.com/fa

نگهبان‌مروی، محمد،؛ ناصر اقبالی؛ حسین حاتمی‌نژاد (1399). تبیین مدیریت نسل نخست شهرهای جدید ایران با رویکرد حکمروایی خوب شهری از منظر تقسیمات کشوری، فصلنامۀ جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای. سال دهم. شمارۀ پیاپی 35. صفحات 26-1. https://gaij.usb.ac.ir/article_5342.html

نگهبان‌مروی، محمد (1399). تبیین مدیریت شهرهای جدید ایران از منظر تقسیمات کشوری، رساله دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری. استاد راهنما: ناصر اقبالی. استاد مشاور: حسین حاتمی‌نژاد. دانشگاه آزاد اسلامی. تهران مرکزی. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/57b8d4ff0d4a7fb33b88f47278ef25dc

Biswas, Rathin; Arnab, Jana; Kavi, Arya; Krithi, Ramamritham (2019). “A good-governance framework for urban management”, Journal of Urban Management. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2226585618301328

Blacksell. M(2006); Political Geography, London and New York: Routledge. https://www.routledge.com/Political-Geography/Blacksell/p/book/9780415246682

Cho,Sea Eun & Kim, saehoon(2017), “Measuring urban diversity of Songjiang New Town: A re-configuration of a Chinese suburb”, journal of Habitat International, Volume 66, August. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0197397516310347

Ferraro, S (2013). “Smart Cities, Analysis of a strategic Plan ”(Master thesis). https://amslaurea.unibo.it/5420/1/Ferraro_Saverio_tesi.pdf

Rizk Hegazy, Ibrahim . Wael Seddik Moustafa (2013), “Toward revitalization of new towns in Egypt case study:Sixth of October”, Gulf Organisation for Research and Development, International Journal of Sustainable Built Environment, 2. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212609013000125

Iheduru, O. (2017). “New regionalism, states and non-state actors in West Africa. In The New Regionalism in Africa ” . Taylor and Francis. https://www.taylorfrancis.com/chapters/mono/10.4324/9781315238098-16/new-regionalism-states-non-state-actors-west-africa-fredrik-s%C3%B6derbaum-andrew-grant?context=ubx&refId=a515842f-82ef-4803-947e-36f5864cf3c5

Spaliviero, M. Boerboom, L., Gibert, M., Spaliviero, G, & Bajaj, M. (2019), “The Spatial Development Farmework to facilitate new towns management in countries with weak planning systems international planning”, Studies 24. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13563475.2019.1658571

Swianiewicz, Paweł (2017); If Territorial Fragmentation is a Problem, is amalgamation a Solution? Ten years later. Local Government Studies. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/03003930.2017.1403903?journalCode=flgs20

Sylvia Y.,Wu, D, Chen, H., Hou, Y., & Ng, M. k. (2020). “ New towns and the local agglomeration. , economy Habitat international , 98 , 102- 153. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0197397519310264

Weeks, J. R. (2020). “Population: An introduction to concepts and issues”. Cengage Learning. https://www.amazon.com/Population-Introduction-Concepts-John-Weeks/dp/1305094506

worldpopulationreview.com. https://worldpopulationreview.com/

Yina, Guanwen; Yungang, Liu; Fenglong, Wang(2018), “Emerging Chinese new towns: Local government-directed capital switching in inland China”, journal of Cities, Volume 79. https://www.semanticscholar.org/paper/Emerging-Chinese-new-towns%3A-Local-capital-switching-Yin-Liu/2aed6e95f589cb061d04b337ad4fad447e90769a?sort=relevance&page=2

Zamani,Bahador & Arefi, Mahyar(2013), “Iranian New Towns and their Urban Management Issues: A critical review of influential actors and factors”, Journal of Cities, Volume 30, February 2013. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0264275112000182