تحلیل نگرش جامعۀ روستایی به برنامه‌های توسعه در قلمرو جغرافیای رفتار فضایی مطالعۀ موردی: بخش مرکزی شهرستان ورزقان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

در مطالعه حاضر، نگرش افراد به برنامه‌ریزی توسعه و ادراکات محیطی آن‌ها در مورد آسیب‌ها و پیامدهای برنامه‌ها در جامعه روستایی بخش مرکزی شهرستان ورزقان بررسی و تحلیل شده است. تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی بوده و در پرتو «روش تحقیق آمیخته» به شیوه طراحی اکتشافی (مدل توسعه ابزار)، دارای دو مؤلفه روش‌شناختی (کیفی و کمی) است. در فاز یک با بهره‌گیری از نرم‌افزار مکس‌کیودا و با استفاده از روش کیفی «پژوهش درون‌نگری هدایت‌شده» عملکرد ذهن و فکر مشارکت‌کننده، مشاهده و گزارش شده و سپس در فاز دوم بر اساس نتایج بخش کیفی، به توسعه ابزار با استفاده از معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی با نرم‌افزار اسمارت پی. ال. اس اقدام شده است. این پژوهش تعداد 30 نفر مشارکت‌کننده دارد که به‌صورت نمونه‌گیری گلوله‌برفی انتخاب شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد «به مشارکت نگرفتن ذینفعان در برنامه‌های توسعه» به همراه «عدم آینده‌نگری صحیح» از عوامل مهم بروز آسیب‌های مربوط به مرحله تدوین و «ضعف سازوکارهای نظارتی» از عوامل مهم پیدایش آسیب‌های اجرای برنامه‌های توسعه است. با توجه به دیدمان غالب در برنامه‌های توسعه، نتایج پیامدهای حاصل نشان می‌دهد علی‌رغم فعالیت‌های عمرانی و زیربنایی قابل‌توجه در روستاها، برنامه‌های توسعه نتوانسته‌اند به اهداف مطرح نائل شوند. استفاده نامناسب از فناوری و مقرون‌به‌صرفه نبودن آن، نهادینه نشدن مشارکت نظام‌مند به دلیل ضعف در طراحی و به‌کارگیری الگویی بهینه در این زمینه، استقرار نامناسب صنایع تبدیلی و توجه ناکافی به گردشگری روستایی به‌عنوان مهم‌ترین پیامدهای آسیب‌های برنامه‌ریزی توسعه روستایی مطرح در منطقه مورد‌مطالعه هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Rural Community Attitudes Towards Development Programs in the Area of Spatial Behavior Geography Case study: Central part of Varzeqan county

نویسندگان [English]

  • aghil khaleghy 1
  • robab nagizadeh 2
چکیده [English]

n this study, the attitudes of individuals to development planning and their environmental perceptions about the harms and consequences of programs in the rural community of the central part of Varzeqan county have been studied and analyzed. The research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of nature and method and with exploratory design method, it has two methodological components .in phase One, using the qualitative method of "guided introspection research", the performance of the participating mind and thought was observed and reported. Then, in the second phase, based on the results of the qualitative section, the tool was developed using the SEM, using the PLS method. This study has 30 participants who have been selected by snowball sampling. The results show that "non-participation of stakeholders in development programs" along with "lack of proper foresight" are important factors in the development of damages related to the development phase and "weak monitoring mechanisms" are important factors in the emergence of damages in the implementation of development programs. According to the prevailing view in development plans, the results show that despite significant development and infrastructure activities in rural areas, development plans have not been able to achieve the objectives. Inadequate use of technology and its inefficiency, lack of institutionalized systematic participation due to poor design and application of an optimal model in this field, inadequate establishment of conversion industries, and insufficient attention to rural tourism are the most important consequences of rural development planning harms in the study area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rural planning
  • Behavioral geography
  • Introspection
  • Mixed method
  • Varzeqan

مراجع

آقایاری‌هیر، محسن؛ حسین کریم‌زاده؛ عفیل خالقی (1397). تحلیل عوامل مؤثر در تصمیم به مهاجرت روستاییان در قلمرو جغرافیای ‌رفتاری‌ (مورد مطالعه: دهستان‌سینا،شهرستان ورزقان)، پژوهش‌های روستایی. دورۀ 9. شمارۀ 1. صفحات 57-42. https://dx.doi.org/10.22059/jrur.2017.128431.709
افراخته، حسن (1385). نقش ادراک محیطی در توسعه‌نیافتگی روستایی، مورد:شهرستان فومن، جغرافیا و توسعه. شمارۀ 8. صفحات 176- 157. https://dx.doi.org/10.22111/gdij.2006.3790
بهفروز، فاطمه (1370). بررسی‌های ادراک محیطی و رفتار در قلمرو مطالعات جغرافیای رفتاری و جغرافیای انسانی معاصر،تحقیقات جغرافیایی. شمارۀ 20. صفحات 70- 31. http://ensani.ir/file/download/article/20120413142424
پوراحمد، احمد (1389). قلمرو و فلسفۀ جغرافیا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
خنیفر، حسین؛ ناهید مسلمی (1396). اصول و مبانی روش‌های پژوهش کیفی (جلد اول)، رویکردی نو و کاربردی. تهران. نگاه دانش.
خنیفر، حسین؛ ناهید مسلمی (1398). اصول و مبانی روش‌های پژوهش کیفی (جلد دوم)، رویکردی نو و کاربردی. تهران: نگاه دانش.
رضوانی، محمدرضا (1388). مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی توسعۀ روستایی، نشر قومس. تهران.
سجاسی‌قیداری، حمدالله؛ طاهره صادقلو؛ داود مهدوی (1394). تبیین نقش‌کیفیت محیطی مقصدهای گردشگری روستایی در تقویت تصویر ذهنی گردشگران (مطالعۀ موردی: روستاهای مقصد گردشگری بخش رودبار قصران)، برنامه‌ریزی و آمایش فضا. شمارۀ ۱۹. (۲) صفحات 88-61. http://hsmsp.modares.ac.ir/article-۲۱-۱۴۱۴-fa.html
شاطریان، محسن؛ محمود گنجی‌پور؛ امیر اشنویی (1391). نقش ادراک محیطی در نگرش مردم شهرضا نسبت ‌به‌قشقائی‌های ساکن در شهر، فضای جغرافیایی. شمارۀ 39. صفحات 234- 211. http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-841-fa.html
شکوئی، حسین (1387). اندیشه‌های نو در فلسفۀ جغرافیا (جلد دوم) فلسفه‌های محیطی و مکتب‌های جغرافیایی، تهران. انتشارات گیتاشناسی.
صدرموسوی، میرستار؛ حسین کریم‌زاده؛ محسن آقایاری‌هیر؛ عقیل خالقی (1398). آسیب‌شناسی برنامه‌های توسعه در بخش روستایی با روش آمیخته (موردمطالعه: شهرستان ورزقان)، پژوهش‌های‌ جغرافیایی. دورۀ 10. شمارۀ 1. صفحات 163- 146. https://dx.doi.org/10.22059/jrur.2018.263703.1273
شهبازی،اسماعیل (1389). درآمدی بر آسیب‌شناسی توسعۀ روستایی،انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.تهران.
فاضل‌نیا، غریب؛ عبدالرضارکن‌الدین‌افتخاری (1384). تبیین نظریه‌ای عوامل مؤثر برشناخت‌وآگاهی‌روستائیان از توانش‌های خود و محیط پیرامون، مدرس علوم انسانی. دورۀ 9. شمارۀ 1 (پیاپی 38). ویژه‌نامۀ جغرافیا. صفحات 150-111. http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-9079-fa.html
فرجی‌راد، خدر؛ غلامرضا کاظمیان (1391). توسعۀ محلی و منطقه‌ای از منظر رویکرد نهادی، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
کاویانی‌راد، مراد؛ مسلم نامدارزاده؛ محمدامین گلشن (1396). نسبت ناحیه‌گرایی با ادراک محیطی (مطالعۀ موردی:جنوب‌شرق ایران)،پژوهش‌های جغرافیای سیاسی. شمارۀ 7. صفحات 188-169. https://doi.org/10.22067/pg.v2i7.72294
کلانتری، عبدالحسین؛ پیام روشنفکر؛ فرشید مقدم‌ سلیمی (1394). توسعۀ اجتماعی (چشم‌انداز جهانی و وضعیت ایران)، تهران. انتشارات دانشگاه تهران.
لشگری‌‌تفرشی، احسان (1399). جستارهای نوین در شناخت نظری مفهوم جغرافیای فرهنگی در مکتب پدیدارشناسی،روستاوتوسعه. شمارۀ 59.صفحات20-1. https://gdij.usb.ac.ir/article_5457.html
هودر، راپرت (1386). جغرافیای توسعه در جهان و ایران، ترجمه: فضیله‌خانی و ناصر جوادی. تهران: نشر قومس.
Aitken,S. & Valentine, G (2006). Approaches to Human Geography Philosophies, Theories, People and Practices, SAGE Publications. https://uk.sagepub.com/engb/eur/node/59865/download-pdf
Alavion S. J. & Taghdisi. A. (2020). Rural E-marketing in Iran; Modeling villagers' intention and clustering rural regions, Information Processing in Agriculture, In Press, Corrected Proof. https://doi.org/10.1016/j.inpa.2020.02.008
Al-ghamdi, S  & Al-Harigi, F (2015). Rethinking Image of the City in the Information Age, Procedia Computer Science, Vol.65, PP.734-743. https://doi.org/10.1016/j.procs.2015.09.018
Argent, N (2017). Behavioral Geography. In International Encyclopedia of Geography: People, the Earth, Environment and Technology (eds D. Richardson, N. Castree, M.F. Goodchild, A. Kobayashi, W. Liu and R.A. Marston). https://dio:10.1002/9781118786352.wbieg0875
Couclelis, H. & Golledge, R. (1983). Analytic Research, Positivism,& Behavioral Geography, Annals of the Association of American Geographers, 73(3), 331-339. https://www.jstor.org/stable/2562724?seq=1
Creswell, J & Plano Clark, V. (2018). Designing and conducting mixed methods research (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications. https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=BXEzDwAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP1&ots=UjCiKrgnrF&sig=rySattzqA4sLTxbr7AvKLzaZlwo#v=onepage&q&f=false
Diniz, A. M. A. & de Faria, A. H. P (2018). Contributions from behavioral geography to environmental criminology, Sociology International Journal, Vol.2, No.4, PP. 295-298. https://medcraveonline.com/SIJ/contributions-from-behavioral-geography-to-environmental-criminology.html
Elsabawy,M. N. E (2013). Behavioral Geography: As a New Trend in Medical Geography Studies, Mediterranean Journal of Social Sciences, 4 (7), 75- 83. https://www.richtmann.org/journal/index.php/mjss/article/view/683
Gold, J. R (2009). Behavioural geography, Oxford Brookes University. https://dio:10.1016/B978-008044910-4.00665-9
Gold, J. R (2019). Behavioural geography, in A. Kobayashi, ed. International Encyclopedia of Human Geography, second edition, Volume 1.Oxford:Elsevier,BookISBN:9780081022955. https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/60171516/Behavioral_Geography_revised_ms_Academia20190731
Golledge, R. G. & Stimpson, R. J (1997). Spatial Behaviour: A Geographic Perspective. New York: Guilford Press. https://www.guilford.com/books/Spatialehavior/Golledge-Stimson/9781572300507
Golledge, R. G (2008). Behavioral Geography and the Theoretical/ Quantitative Revolution, Geographical Analysis ISSN 0016-7363. https://doi.org/10.1111/j.1538-4632.2008. 00724.x
Golledge,R.G. (2008). Behavioral Geography & the Theoretical/ Quantitative Revolution, Geographical Analysis, Vol.40, No,3, PP.239-257 https://doi.org/10.1111/j.1538-632.2008.00724.x
Goodey, B (1971). Perception of the Environment. Occasional Paper 17, P   7, Birmingham: Centre for Urban and Regional Studies, University of Birmingham. https://www.vgls.vic.gov.au/client/en_AU/VGLS-public/search/detailnonmodal/ent:$002f$ 02fSD_ILS$002f0$002fSD_ILS:53094/ada?qu=Regional+studies.&d=ent%3A%2F%2FSD_ILS%2F0%2FSD_ILS%3A53094%7EILS%7E49&ic=true&ps=300&h=8
Granikova, V., Hong, Q. N., Crist, F., Pluye, P (2020). Mixed methods research in library and information science: A methodological review, Library & Information Science Research, 42, 1. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2020.101003
Green, G. P (2013). Handbook of Rural Development, Published by Edward Elgar Publishing Limited, the Lypiatts, Cheltenham, Glos GL50 2JA, UK.. https://www.e-elgar.com/shop/gbp/handbook-of-rural-development-9781781006702.html
Kanamaru, M (2005). Approaches for Systematic Planning of Development Projects, Agricultural & Rural Development, Published by: Institute for International Cooperation (IFIC) & Japan International Cooperation Agency (JICA). https://www.jica.go.jp/jica-ri/IFIC_and_JBICI-Studies/english/publications/reports/study/topical/app2005/pdf/agri_01.pdf
Montello, D. R (2018). Handbook of Behavioral and Cognitive Geography, Edward Elgar Pub, California, Santa Barbaraâ, US. https://www.e-elgar.com/shop/gbp/handbook-of-behavioral-and-cognitive-geography-781784717537.html
Motta M, Callaghan T and Sylvester S (2018) Knowing less but presuming more: dunning-Kruger effects and the endorsement of anti-vaccine policy attitudes. Social Science & Medicine 211: 274-81. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2018.06.032
Norton w. (2001). Initiating an Affair Human Geography and Behavior Analysis, Behavior Analyst Today, 2 (4) 283-290. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?ID=402490
Rabie, M (2016). A Theory of Sustainable Sociocultural and Economic Development, Palgrave, Macmillan. https://books.google.com/books/about/A_Theory_of_Sustainable_Sociocultural_an.html?id=q5AYDAAAQBAJ
Stimson R. J (2011). In Memoriam: You Don't Need Sight to Have Vision: Reginald G. Golledge Was a Giant in Analytical Human Geography.https://doi.org/10.1080/00045608.2011.592727
Watson, M. K (1978). The Scale Problem in Human Geography, Geografiska Annaler: Series B, Human Geography 60 (1). 36-47. https://doi.org/10.1080/04353684.1978.11879429
Yanwei, C., TA Na, MA Jing (2016). The socio-spatial dimension of behavior analysis: Frontiers and progress in Chinese behavioral geography, Journal of Geographical Sciences26(8):1243-1260. https://www.researchgate.net/deref/http%3A%2F%2Fdx.doi.org%2F10.1007%2Fs11442-016-1324-x 
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 مهر 1400
  • تاریخ پذیرش: 07 مهر 1400

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار