تدوین پیشران‌های محلی توسعۀ روستایی با استفاده از روش آینده‌پژوهی مطالعه موردی: سکونتگاه‌‌های روستایی شهرستان بناب

ظاهری, محمد; مجنونی توتاخانه, علی; خداپناه, کیومرث

doi:10.22111/gdij.2020.5460

تدوین پیشران‌های محلی توسعۀ روستایی با استفاده از روش آینده‌پژوهی مطالعه موردی: سکونتگاه‌‌های روستایی شهرستان بناب

نویسندگان

¹ دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌‌‌ریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

² دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌‌‌ریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

³ استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌‌‌ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

10.22111/gdij.2020.5460

چکیده

جایگاهجوامع روستاییدر توسعۀ همه‌جانبۀ کشور بر کسی پوشیده نیست. با وجود اهمیت توسعۀ روستایی، امروزه شناسایی و استفاده از توانمندی‌‌ها و پتانسیل‌‌های محلی در کنار یافتن‌‌ راهکارهای عملی رفع موانع توسعه، یکی از راهکارهای عملی و تجربه‌شدۀ موفق برای توسعۀ روستایی محسوب می‌‌شود؛ ازاین‌‌رو ضرورت شناسایی پیشران‌‌های محلی مؤثر بر توسعۀ روستایی و برنامه‌‌ریزی آگاهانه مبتنی‌بر آن‌ها می‌‌تواند راهگشای توسعۀ روستاها باشد. پژوهش حاضر با رویکرد آینده‌‌پژوهی، پیشران‌های کلیدی تأثیرگذار در توسعۀ روستاهای شهرستان بناب را شناسایی، استخراج و تحلیل کند. روشتحقیقمبتنی‌برروشدلفیاست.درابتدا،با نظرسنجی از 103 مدیر و کارشناسان حوزۀ روستا، 34 متغیر کلیدی مرتبط با ویژگی‌‌های 29 روستای شهرستان بناب شناسایی شد. در ادامه با استفاده از روش دلفی و با مشارکت 35 خبرۀ روستایی، نتایج در محیط نرم‌افزار میک‌‌مک تحلیل شد. براساس نتایج به‌دست‌آمده، مهم‌‌ترین پیشران‌‌های کلیدی به‌ترتیب اهمیت، پیشران منطقی‌کردن قیمت محصولات و حذف دلال و واسطه‌‌ها، قطع اثرپذیری روستاها از تحریم‌‌ها، گرانی و رکود از‌طریق استفاده از توانمندی‌‌های محلی، توجه مسئولان محلی به الگوهای تنوع معیشتی مانند تغییر الگوی کشت، اصلاح آبیاری، ایجاد اشتغال و کارآفرینی متناسب با مشاغل روستایی، مقابله با خشک‌شدن دریاچۀ ارومیه، مقابله با فرسایش خاک متناسب با شرایط خاک هر روستا، کاهش مدت‌زمان اجرای طرح‌‌های عمرانی ازطریق استفاده از امکانات محلی، سرمایه‌‌گذاری دولتیدر روستاها، دسترسی به شاخص‌‌های رفاه اجتماعی از‌طریق استفاده از توانمندی‌‌های محلی هر روستا، برنامه‌‌های آموزش و ترویج در روستاها و توجه به دانش بومی روستایی. همچنین براساس نتایج، روستاهای پرجمعیت و نزدیک به مرکز شهرستان از شرایط مساعدتری برخوردار هستند. درنهایت با توجه به وضعیت روستاهای شهرستان بناب و متناسب با این پیشران‌‌ها پیشنهادهای در راستای توسعۀ روستایی ایران ارائه شده‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Developing local propulsion of rural development using futures study method Case Study: Rural settlements of Bonab County

نویسندگان [English]

mohamad zaheri ¹
ali majnoony totakhaneh ²
kiomars khodapanah ³

چکیده [English]

The present study, with the future research approach, identifies extracts and analyzes key impacts on the development of villages in Bonab. The research method is based on the Delphi method. Initially, a survey of 103 managers and experts in the rural area identified 34 key variables related to the characteristics of 29 villages in Bonab. Using delphi method and with participation of 35 rural experts, the results were analyzed in the micro-macro software environment. According to the results, the most important key drivers are important in the order of magnitude: the logic of the price of products and the elimination of dealers and intermediaries, the disconnection of villages from sanctions, prices and stagnation through the use of local capabilities , Local authorities' attention to sustainable livelihoods, such as changing crop patterns, irrigation modifications, creating employment and entrepreneurship tailored to rural jobs, coping with the drying of Lake Urmia, tackling soil erosion in proportion to the soil conditions of each village, reducing the duration of implementation of plans Development through access to local indicators through the use of local facilities, government investment in villages Social welfare through the use of local capacities of each village, education and promotion programs in villages, and attention to rural native knowledge. Also, according to the results, populated villages and close to the city center have better conditions. Finally, with regard to the situation of the villages of Bonab, proposals for rural development are presented.

کلیدواژه‌ها [English]

rural development
Future Studies
Local propulsion
Bonab County

مراجع

- احمدی حمید؛آرش بیدالله‌خانی (1392).پسا‌توسعه‌‌گرایی و بازنمایی‌‌های انتقادی از گفتمان توسعه؛ رویکردی مردمی، مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران. سال 5. شمارۀ 3. صفحات 63-47.

http://jisds.srbiau.ac.ir/article_2433.html

- بهشتی، محمد‌باقر؛ نادر زالی (1390). شناسایی عوامل کلیدی توسعۀ منطقه‌‌ای با رویکرد برنامه‌ریزی بر پایۀ سناریو، مطالعۀ موردی آذربایجان شرقی، نشریۀ مدرس علوم انسانی و برنامه‌ریزی و آمایش فضا. شمارۀ 1. صفحات 63-41.

https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-5418-fa.html

- تقدیسی، احمد؛ محمدعلی احمدی‌شاپورآبادی (1391). مهاجرت و سالخوردگی جمعیت روستایی ایران: چالشی فراروی توسعۀ ‌‌پایدار روستایی، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی. دورۀ 27. شمارۀ 1. صفحات 164-123.

http://journals.ui.ac.ir/article_17923.html

- تقیلو، علی‌اکبر؛ ناصر سلطانی؛ احمد آفتاب (1395). پیشران‌های توسعۀ روستاهای ایران، فصلنامۀ برنامه‌ریزی و آمایش فضا. دورۀ 20. شمارۀ 4. صفحات 28-1.

https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-5316-fa.html

- تقیلو، علی‌‌اکبر (1393). سناریوهای آیندۀ سکونتگاه‌های روستایی ایران، فصلنامۀ پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی. دورۀ 3. شمارۀ 5. صفحات 96-83.

https://jrrp.um.ac.ir/article/view/25367

- حیدری‌ساربان، وکیل؛ علی مجنونی‌توتاخانه؛ مجتبی مفرح‌بناب (1394). بررسی و تحلیل رضایت‌مندی روستاییان از کیفیت خدمات دهیاری‌ها با بهره‌گیری از مدل تحلیل شکاف: مورد مطالعۀ شهرستان بناب، فصلنامۀ توسعۀ محلی (شهری-روستایی). دورۀ 7. شمارۀ 1. صفحات 298-277.

https://journals.ut.ac.ir/article_60564.html

- حیدری‌ساربان، وکیل؛ علی مجنونی‌توتاخانه (1396). بررسی نقش ظرفیت‌سازی اجتماعی بر میزان مشارکت روستاییان در فعالیت‌های عمرانی؛ مطالعۀ مورد: شهرستان بناب، فصلنامۀ آمایش جغرافیایی فضا. دورۀ 6. شمارۀ 1. صفحات 104-89.

http://gps.gu.ac.ir/article_32846.html

- خسرو‌بیگی، رضا؛ جعفر جوان (1394). گفتمان نوسازی و واگرایی سیاست‌های‌ توسعه و بهره‌برداری‌های کشاورزی، پژوهش‌‌‌های روستایی. دورۀ 6. شمارۀ 1. صفحات 26-1.

https://jrur.ut.ac.ir/article_54229.html

- زالی، نادر؛ مسعود زمان‌پور (1393). تحلیل سیستمی متغیرهای راهبردی توسعة منطقه‌‌ای در برنامه‌‌ریزی سناریومبنا (مورد مطالعه: استان مازندران)، آمایش سرزمین. سال 7. شمارۀ 1. صفحات 28-1.

https://jtcp.ut.ac.ir/article_54779.html

- شکوری، علی (1390). افول روستا و روستاشناسی یا ضرورت بازنگری در رویکردها و روش‌ها در روستاها، فصلنامۀ روستا و توسعه. سال14.شمارۀ 2.صفحات9-1.

http://rvt.agri-peri.ac.ir/article_59158.html

- صیدایی، سیداسکندر؛ امین دهقانی (1389). نقش مشارکت‌‌‌های مردمی در توسعۀ روستایی با تأکید بر مشارکت سنتی و جدید، مطالعۀ موردی: بخش مرکزی شهرستان نورآباد ممسنی، جامعه‌شناسی کاربردی. سال 21. شمارۀ 37. صفحات 18-1.

http://jas.ui.ac.ir/article_18159.html

- کلانتری،خلیل؛ حجت ورمزیاری؛ عباس عسگری‌ندوشن (1392). چشم‌‌انداز جمعیت روستایی و چالش‌های مدیریت توسعۀ پایدار روستایی ایران، فصلنامۀ روستا و توسعه. سال 16. شمارۀ 2. صفحات 32-1.

http://rvt.agri-peri.ac.ir/article_59280.html

- مجنونی‌توتاخانه، علی، وکیل حیدری‌ساربان؛ مجتبی مفرح‌بناب (1396). بررسی اثرات خشک‌سالی دریاچۀ ارومیه بر تغییرات تاب‌آوری سکونت‌گاه‌های روستایی، فصلنامۀ پژوهش و برنامه‌‌ریزی روستایی. سال 6. شمارۀ 4. صفحات 89-67.

https://jrrp.um.ac.ir/article/view/59430

- Amir, A. F., Ghapar, A. A., Jamal, S. A., & Ahmad, K. N (2015). Sustainable tourism development: A study on community resilience for rural tourism in Malaysia. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 168, 116-122.

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042814056754

- Appignanesi, Richard (2007). Futures of art in retrospect, Futures, Volume 39. Issue 10. PP.1159-1167.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0016328707000833

- Bosworth, G., Annibal, I., Carroll, T., Price, L., Sellick, J., & Shepherd, J. (2016). Empowering Local Action through Neo‐Endogenous Development; The Case of LEADER in England. Sociologia ruralis, 56(3), 427-449.

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/soru.12089

- Cazorla, A., De Los Ríos, I., & Salvo, M (2013). Working With People (WWP) in rural development projects: A proposal from social learning. Cuadernos de desarrollo rural, 10(SPE70), 131-157.

http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0122-14502013000100007

- Davoudi, Simin; Wishardt, Michelle; Strange, Ian (2010). The ageing of Europe: Demographic scenarios of Europe's futures. Futures. Volume 42, Issue 8. PP 794-803.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0016328710000583

- Evers, David (2010). Scenarios on the spatial and economic development of Europe. Futures. Volume 42. Issue 8. PP 804-816.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0016328710000595

- Falk, I., & Kilpatrick, S. (2000). What is social capital? A study of interaction in a rural community. Sociologia ruralis, 40(1), 87-110.

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/1467-9523.00133

- Florida, Richard; Mellander, Charlotta; Stolarick, Kevin (2008). "Inside the black box of regional development- human capital, the creative class and tolerance". Journal of economic geography, 8, 615- 649.

https://academic.oup.com/joeg/article-abstract/ 8/5/615/991426

- Goldstein, Josh; Caldarone, Giorgio; Daily Gretchen; Duarte, Ka’eo; Hannahs, Neil; McKenzie, Emily (2012). InVEST Scenarios case study: Hawaii, USA. WWF, Morges.

https://naturalcapitalproject.stanford.edu/publications/invest-scenarios-case-study-hawaii-usa

- Gray, C., & Mueller, V. (2012). Drought and population mobility in rural Ethiopia. World Development, 40(1), 134-145.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22523447/

- Haven‐Tang, C., & Jones, E. (2012). Local leadership for rural tourism development: A case study of Adventa, Monmouthshire, UK. Tourism Management Perspectives, 4, 28-35.

https://repository.cardiffmet.ac.uk/handle/10369/3352

- Healey, P. (2015). Civil society enterprise and local development. Planning Theory & Practice, 16(1), 11-27.

https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14649357.2014.995212

- Komppula, R (2014). The role of individual entrepreneurs in the development of competitiveness for a rural tourism destination–A case study. Tourism Management, 40, 361-371.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0261517713001398

- Látková, P., & Vogt, C. A (2012). Residents’ attitudes toward existing and future tourism development in rural communities. Journal of Travel Research, 51(1), 50-67.

https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0047287510394193

- Liu, Y., Hu, Z., & Li, Y. (2014). Process and cause of urban-rural development transformation in the Bohai Rim Region, China. Journal of Geographical Sciences, 24(6), 1147-1160.

https://link.springer.com/article/10.1007/s11442-014-1144-9

- Lord, S., Helfgott, A., & Vervoort, J. M (2016). Choosing diverse sets of plausible scenarios in multidimensional exploratory futures techniques. Futures, 77, 11-27.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0016328715001664

- Metzger, M. J., Rounsevell, M. D., Van den Heiligenberg, H. A., Pérez-Soba, M., & Hardiman, P. S. (2010). How personal judgment influences scenario development: an example for future rural development in Europe. Ecology and Society, 15(2), 55-67.

https://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/402458

- Moriarty, Patrick; Honnery,Damon (2015). Future cities in a warming world. Futures. Volume 66. PP.45-53.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0016328714002031

- Nema, P., Nema, R., & Rangnekar, S. (2009). A current and future state of art development of hybrid energy system using wind and PV-solar: A review. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 13(8), 2096-2103.

https://ideas.repec.org/a/eee/rensus/v13y2009i8p2096-2103.html

- Neumeier, S. (2012). Why do social innovations in rural development matter and should they be considered more seriously in rural development research?–Proposal for a stronger focus on social innovations in rural development research. Sociologia ruralis, 52(1), 48-69.

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1467-9523.2011.00553.x

- Shucksmith, M (2010). Disintegrated rural development?Neo‐endogenous rural development, planning and place‐shaping in diffused power contexts. Sociologia ruralis, 50(1), 1-14.

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1467-9523.2009.00497.x

- Thompson, Diego (2016). Community adaptations to environmental challenges under decentralized governance in southwestern Uruguay. Journal of Rural Studies. Volume 43. PP.71-82.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0743016715300449

- Vallauri, Ugo (2014). Transition Belsize Veg Bag scheme: The role of ICTs in enabling new voices and community alliances around local food production and consumption. Futures. Volume 62. PP.173-180.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0016328714000706

- Verburg, Peter H.; Schulp, C. J. E.; Witte, N.; Veldkamp, A. (2006). "Downscaling of land use change scenarios to assess the dynamics of European landscapes". Agriculture, Ecosystems and Environment, 114,39-56.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0167880905005335

- Walters, B. B., Cadelina, A., Cardano, A., & Visitacion, E. (1999). Community history and rural development: why some farmers participate more readily than others. Agricultural systems, 59(2), 193-214.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0308521X99000037

- Xia, J. (2010). Linking ICTs to rural development: China's rural information policy. Government Information Quarterly, 27(2), 187-195.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0740624X09001361

- Yifu, L. (2003). The" Rural, Agricultural and Farmer's Problems" and the Rural Development in the Future. Problem of Agricultural Economy, 1, 004.

https://europepmc.org/article/med/29201494

- Zhang, Y., Geng, W., Shen, Y., Wang, Y., & Dai, Y.-C. (2014). Edible mushroom cultivation for food security and rural development in China: bio-innovation, technological dissemination and marketing. Sustainability, 6(5), 2961-2973.

https://www.mdpi.com/2071-1050/6/5/2961

- Zhao, L., Tian, L., Cai, T., Claggett, B., & Wei, L.-J. (2013). Effectively selecting a target population for a future comparative study. Journal of the American Statistical Association, 108(502), 527-539.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24058223/

- Açar, K. V (2017). Webcam child prostitution: An exploration of current and futuristic methods of detection. International Journal of Cyber Criminology, 11(1), 98-109.

https://www.cybercrimejournal.com/previousissueijcc.html