تحلیل کمّی تأثیر لیتولوژی و تکتونیک بر پروفیل طولی رودخانه در حوضه¬ی آبریز رودخانه مهاباد دکتر شهرام روستایی دانشیار جغرافیا طبیعی دانشگاه تبریز دکتر هادی نیری استادیار جغرافیا طبیعی دانشگاه کردستان

مورفومتری رودخانه با به کارگیری نقشه­های توپوگرافی و مدل ارتفاعی رقومی و داده­های میدانی برای تعیین نقش تغییر مقاومت لیتولوژی و تکتونیک بر روی پروفیل طولی در حوضه­ی آبریز رودخانه مهاباد در جنوب دریاچه­ی ارومیه مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور حوضه­ی آبریز مورد نظر به پنج بخش تقسیم شده­ است. آبراهه­ها، براساس روش استرالر رتبه­بندی شده­اند. برای تعیین شکستگی­ها پروفیل طولی هر رتبه با سازندهای زمین­شناسی و تکتونیک از نقشه­های زمین­شناسی 100000/1 انطباق داده شد. نتایج به دست آمده نشان می­دهد که در محدوده­های دریاس و آگری تغییر از یک لیتولوژی مقاوم به لیتولوژی نامقاوم سبب شکستگی واضحی در پروفیل طولی شده ­است و شکستگی­ها تنها در مرز سازندها دیده می­شوند که نشان­دهنده­ی تأثیر زیاد لیتولوژی بر روی پروفیل طولی است. در محدوده­های کوتر و بیطاس شکستگی­ها در داخل لیتولوژی دیده می­شوند و در مرز سازندها شکستگی وجود ندارد.
 بر اساس شاخص ژئو-تکتونیکی محدوده­های کوتر و بیطاس از فعالیت تکتونیکی بیشتری در مقایسه با دیگر محدوده­ها برخوردارند. بر این اساس، چنین استنباط شده­است که ارتباط بین بالاآمدگی ناشی از تکتونیک و تأثیر سنگ بستر روی پروفیل طولی معکوس است. بنابراین بالاآمدگی تکتونیک از تأثیر سنگ بستر بر روی پروفیل طولی می­کاهد.