ارزیابی روش‌‌های درون‌‌یابی در پهنه‌‌بندی نیاز مکانی به توان در کشاورزی استان خوزستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌‌آموختۀکارشناسی ارشد مکانیزاسیون کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، خورستان، ایران

2 دانشیار مکانیزاسیون کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، خورستان، ایران

چکیده

دستیابی به توسعه در گرو شناخت جامع و آگاهی دقیق از امکانات، فرصت‌ها، توانمندی‌ها و محدودیت‌هایی است که در راه رسیدن به وضع مطلوب وجود دارد. به منظور شناسایی فرصت‌ها و کمبودها در توسعه توان کشاورزی در استان خوزستان و به منظور پهنه‌بندی میزان نیازمندی مناطق مختلف استان به ورود توان جدید از معیارهای کمبود سطح مکانیزاسیون، ضریب کهنگی عمر تراکتورها، نسبت هکتار بر تراکتور و میانگین هارمونیک عملکرد استفاده شد. برای پهنه‌بندی هر کدام از معیارهای مذکور با استفاده از نرم‌افزار GIS روش‌های مختلف درون‌یابی مورد بررسی قرار گرفت و بهترین روش درون‌یابی به کمک روش ارزیابی متقابل و مقدار RMS تعیین شد. مطابق با نتایج، وابستگی مکانی متغیرها در حد متوسط می‌باشد و تنها متغیر ضریب کهنگی عمر تراکتورها در سطح پایینی از وابستگی مکانی قرار داشت. دقت روش درون‏یابی کریجینگ و روش‌های درون‌یابی قطعی تقریباً کارایی یکسانی داشتند. مناسبت‌ترین روش درون‌یابی در پهنه‌بندی سطح مکانیزاسیون، کمبود سطح مکانیزاسیون، ضریب کهنگی، میانگین هارمونیک عملکرد و نسبت هکتار به تراکتور به ترتیب LPI، GPI و LPI، IDW، LPI و RBF تعیین شد. پهنه‏بندی میزان کمبود سطح مکانیزاسیون نشان داد که در نواحی شرقی و بخش‌هایی از غرب استان بکمبود شدید سطح مکانیزاسیون وجود دارد. ضریب کهنگی عمر تراکتورهای موجود در نواحی شمالی، شرقی و بخش‌هایی از جنوب استان از وضعیت مناسبی برخوردار نیست. بیشترین میزان نسبت هکتار به تراکتور در نواحی شمالی استان و بخش‌هایی از نواحی شرقی و غربی دیده می‌شود. نواحی شرقی استان نسبت به سایر نواحی میانگین هارمونیک عملکرد بالاتری دارند. در همپوشانی وزن‌دار نقشه‌های تولید شده با استفاده از AHP فازی، معیار نسبت هکتار به تراکتور بیشترین وزن (30/0، 41/0، 54/0) را به خود اختصاص داد. مناطق استان برای ورود توان جدید در سه سطح با نیازمندی زیاد، متوسط و کم قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment of interpolation methods in zoning the spatial need for power in Khuzestan agriculture

نویسندگان [English]

  • atena keshvari 1
  • afshin marzban 2
چکیده [English]

Achieving development depends on the comprehensive cognition and accurate awareness about facilities, opportunities, strengths and limitations that exist. Several criteria such as mechanization level deficiency, aging factor of tractors, ratio of area under cultivation (ha) to tractor unit and harmonic mean of agricultural crop yields were used to identify the opportunities and deficiencies in development of agricultural power in Khuzestan province and also to zoning the need for new powers using weighted overlap. For this purpose, to zoning each of aforementioned criteria, different interpolation methods were investigated using GIS software and then the best one was selected by mutual evaluation methodology and also the best RMS was determined. Results showed that the spatial dependency of the variables is moderate and aging factor of tractor has low level of spatial dependency. Based on this, accuracy of Kriging and deterministic interpolation methods is almost same. The most appropriate interpolation method for zoning of mechanization level, aging factor, the harmonic mean of agricultural crop yields and ratio of area under cultivation (ha) to tractor unit was LPI, GPI, LPI, IDW, LPI and RBF, respectively. Zoning of mechanization level deficiency showed eastern and some parts of western regions interface intense mechanization level deficiency. In weighted overlap of generated maps using fuzzy-AHP, ratio of area under cultivation (ha) to tractor unit criterion has assigned the highest weight (0.30, 0.41, 0.54). As a result, regions of Khuzestan province were placed in three need levels as high, moderate and low.

کلیدواژه‌ها [English]

  • zoning
  • agriculture power distribution
  • interpolation
  • fuzzy-AHP
  • -    آزادی، یونس؛ حسن بیک‌‌محمدی (1390). تحلیلی بر شاخص‌‌های توسعۀ کشاورزی در شهرستان‌‌های استان ایلام. نشریۀ جغرافیا و مطالعات محیطی.1(1): 59-43.

    -    آشتیانی، علیرضا؛ ایرج رنجبر؛ محمود تورچی (1385). تعیین عمر اقتصادی سه مدل تراکتور کشاورزی در ایران (مطالعۀ موردی: شرکت زراعی دشت ناز مازندران)، 12(1): 231-221.

    -    اخوان،رضا؛ منا کرمی‌خرم‌آبادی؛ جواد سوسنی (1390). کاربرد دو روش کریجینگ و IDW در پهنه‌‌بندی تراکم و تاج پوشش جنگل‌‌های شاخه‌‌زاد بلوط (مطالعۀ موردی: منطقۀ کاکارضای خرم‌آباد لرستان). مجلة جنگل ایران، انجمن جنگل‌بانی ایران. 3(4): 316-305.

    -    الماسی، مرتضی؛ شهرام کیانی؛ نعیم لویمی (1387). مبانی‌مکانیزاسیون کشاورزی.انتشارات حضرت معصومه. قم.

    -    باقری، نیکروز؛ سیدامیرعباس مؤذن (1387). راهبرد بهینه برای توسعۀ مکانیزاسیون کشاورزی در ایران. مجموعه مقالات پنجمین کنگرۀ ملی مهندسی ماشین‏های کشاورزی. دانشگاه فردوسی مشهد.

    -    بی‌‌نام، 1393. آمارنامۀ کشاورزی سال (1393). وزارت جهادکشاورزی، معاونت برنامه ریزی و اقتصادی. مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات. تهران. جلد دوم.

    -    توکلی، جعفر (1391). سطح توسعۀ مکانیزاسیون کشاورزی شهرستان‌‌های استان کرمانشاه و رابطۀ آن با شاخص‌‌های زیرساختی نهادی.فصلنامۀ علمی- پژوهشی جغرافیای ایران. 10(33): 167-149.

    -    خداوردی، احمد؛ معصومه فروزانی (1395). سطح‌‌بندی استان‌‌های‌کشور ایران ازنظر سطوح توسعۀ مکانیزاسیون کشاورزی. دومین همایش ملی مکانیزاسیون و فناوری‌‌های نوین در کشاورزی. دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین.

    -    رنجبران، هادی (1388). آمار و احتمال و کاربرد آن در اقتصاد. انتشارات نور علم و اثبات. همدان.

     

    -    صادقی،محمدرضا؛ نصرت‌‌اله خادم‌الحسینی؛ عباس عبدشاهی؛ افشین مرزبان (1387). بررسی عوامل مؤثر بر توسعۀ مکانیزاسیون کشاورزی استان خراسان جنوبی. مجموعه مقالات پنجمین کنگرۀ ملی مهندسی ‌ماشین‏های کشاورزی. دانشگاه فردوسی مشهد.

    -    عباسی، سعید؛ مجید غلامی‌پرشکوهی؛ محمد رشیدی (1390). ظرفیت اجرایی توان تراکتوری در شهرستان کبودرآهنگ، اولین همایش ملی مباحث نوین در کشاورزی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه.

    -    اثنی‌عشری، هاجر؛ علیرضا کرباسی؛  مهدی پیری (1391). تأثیر سیاست‌های پولی و مالی بر مکانیزاسیون در بخش کشاورزی و پیش‌بینی روند مکانیزاسیون در طی چند سال آینده. هشتمین همایش دو سالانۀه اقتصاد کشاورزی ایران، کشاورزی پایدار و امنیت غذایی، سیاست‌‌ها و راهبردها.

    -    فاضل‌‌نیا، قریب؛ سید یاسر حکیم‌‌دوست؛ سعید بلیانی (1395). راهنمای جامع مدل‌‌های کاربردی GIS در برنامه‌‌ریزی‌‌های شهری، روستایی و محیطی. تهران، انتشارات آزادپیما.

    -    فیض‌آبادی، یاسر؛ فاطمه یوسف‌پور؛ حسن اسدپور (1393). کاربرد مدل برنامه‌‌ریزی خطی چند شاخصۀ فازی در تعیین الگوی بهینۀ کشت ارقام برنج در شالیزارهای بابلسر. اقتصاد کشاورزی. 8(1): 45-31.

    -    کشوری، آتنا؛ افشین مرزبان (1396). اولویت‌‌بندی ورود توان تراکتوری در کشاورزی استان خوزستان به روش‌‌های تاپسیس و تحلیل سلسله‌مراتبی فازی، مجلۀ ماشین‌‌های کشاورزی. 9(1)

    -    کهنسال، محمدرضا؛ حمید طاهرپور (1387). استفاده از برنامه‌‌ریزی ترکیبی غیرخطی (MINP) در تعیین اندازۀ بهینۀ ماشین‌‌آلات، پنجمین کنگرۀ ملی مهندسی ماشین‌‌های کشاورزی و مکانیزاسیون. دانشگاه فردوسی مشهد.

     

    -    مرادی، محمدعلی؛ معصومه صادقی؛ حسین صادقی؛ لطافت مرادی (1393). توسعۀ مدل ارزیابی طرح جایگزینی تراکتورهای فرسوده در ایران و ارائۀ یک سیاست انرژی مکمل در زیربخش زراعت و باغداری. 1393. نشریۀ انرژی ایران. 17(1): 1-24.

    -    موسوی، مینا؛ حسن صدیقی (1393). تعیین سطح توسعه‌یافتگی کشاورزی استان‌‌های کشور. فصلنامۀ راهبردهای توسعۀ روستایی. 1(4): 71-55.

    -    نجفی، محمدسعید؛ علی‌‌‌اکبر رسولی؛ غدیر عشورنژاد؛ کامل آذرم (1393). پیاده‌سازی مدل سنجش تناسب اراضی برای کشت کلزا با استفاده از سیستم استنتاج فازی (مطالعۀ موردی: استان آذربایجان غربی). نشریۀ مطالعات جغرافیایی مناطق خشک. 4(15): 130-113.

    -    مطیعی‌‌لنگرودی،سیدحسن؛ ابراهیم شمسایی (1386). توسعه روستایی میتنی بر تداوم و پایداری کشاورزی مطالعه موردی: بخش سجاسرود زنجان. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. 85 : 104-86.

    -    یوسفی، روح‌اله (1394). ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎی ﮐﺎری ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﺳﻤﭙﺎﺷﯽ ﻣﺰارع ﮔﻨﺪم استان قزوین. فصلنامۀ مهندسی زیست سامانه. 4(2).

    -     Andrade, P. and Jenkins, B. M. (2002). Identification of patterns of farm equipment utilization in two agricultural regions of central and northern Mexico. ASAE Annual Meeting.

    -     Asakereh,A., Soleymani, M. and Sheikhdavoodi, M. J. (2017). A GIS-based Fuzzy-AHP method for the evaluation of solar farms locations: Case study in Khuzestan province, Iran. Solar Energy 155: 342–353.

    -     Desvars-Larrive, A., Liu, X., Hjertqvist, M., Sjostedt, A., Johansson, A. and Ryden, P. (2016). High-risk regions and outbreak modelling of tularemia in humans. Cambridge University Press. Epidemiol. Infect.1-9.

    -     Deng, X., luo, Y., Dong, S. and X. Yang. (2005). Impact of resource and technology on farm production in northwestern china. Agricultural System 84: 155-169.

    -     Eiselt, K. U., Kaspar, F., Molg, T., Krahenmann, S., Posada, R. and Riede, J. O. (2017). Evaluation of gridding procedures for air temperature over Southern Africa. Advnce Science Research. 14: 163–173.

     

    -     Fathizad, H., Hakimzadeh, M. A., Fallah Shamsi, S. R. and Yaghobi, S. (2017). Watershed-level Rainfall Erosivity Mapping Using GIS-based Geostatistical Modeling. Journal of Earth Science Research.5 (1), 13-22.

    -     Gongn, J. and Lin, H (2000). Sustainable development for agricultural region in China: case studies. Forest Ecology and Management.128: 27-38.

    -     Hamzah, R. and Prayogo, T. (2014). Interpolation Methods for SEA Surface Height Mapping from Altimetry Satellites in Indonesian SEAS. International Journal of Remote Sensing& Earth Sciences.11(1),33- 40.

    -     Khurram-Ali, H. M., Sultan, A. AND Rana, B. B. (2017). Captive Power Plant Selection for Pakistan Cement Industry in Perspective of Current Energy Crises: A Fuzzy-AHP Approach. Mehran University Research Journal of Engineering & Technology. 36(4): 769-780.

    -     Li, H. Y., Webster, R. and Shi, Z. 2015. Mapping soil salinity in Yangtze delta: REML and universal kriging. Geoderma. 237-238: 71-77.

    -     Maddahi, Z., Jalalian, A., Kheirkhah Zarkesh M. M. and Honarjo, N. (2017). Land Suitability Analysis for Rice Cultivation Using a GIS-based Fuzzy Multi-criteria Decision Making Approach: Central Part of Amol District, Iran. Soil and Water Research. 12(1): 29–38.

    -     Olaoye, J. O. and Rotimi, A. O. (2010). Measurement of Agricultural Mechanization Index and Analysis of Agricultural Productivity of some Farm Settlements in South West, Nigeria.

    -     Piri, I., Khanamani, A., Shojaei, S. and Fathizad, H. (2017). Determination of the Best Geostsistical Method for Climatic Zoning in IRAN. Applied Ecology and Environmetal Research, 15(1), 93-103.

    -     Singh, G. (2006). Estimation of a Mechanisation Index and Its Impact on Production and Economic Factors—a Case Study in India. Biosystems Engineering. 93 (1): 99–106.

    -     Tabari, H., Hosseinizadeh Talaee, P., Mousavi Nadoushani, S. S. and Willems, P. (2014). A survey of temperature and precipitation based aridity indices in Iran-Quaternary International 345: 158-166.

    -     Zamani, A., Mahmmodi, R., Riyahi Bakhtiari, A. and Rodriguez Martin, J. A. (2014). Spatial relations of mercury contents in Pike (Esoxlucius) and sediments concentration of the Anzali wetland, along the southern shores of the Caspian Sea, Iran. Martin Pollution Bulletin. 84: 97-103.