تحلیل اثرات تالاب زریوار مریوان بر دارایی‌های معیشتی خانوارهای روستایی حاشیۀ آن

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار توسعۀ روستایی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد توسعۀ روستایی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان

چکیده

تالاب‌ها اکوسیستم‌ها یا زیستگاههای با ارزشی هستند که در بین انواع ازیستگاههای طبیعی از کارکردهای بسیار تالاب‌ها اکوسیستم‌ها یا زیستگاه‌های با ارزشی هستند که در بین انواع زیستگاه‌های طبیعی از کارکردهای بسیار متنوعی برخوردارند که علاوه بر حفاظت از تنوع زیستی، دارای ارزش‌های طبیعی، اقتصادی و اجتماعی متعدد دیگری نیز می‌باشند که می‌تواند بر دارایی‌های معیشتی مردم و درنهایت سطح معیشت آنها تاثیرگذار باشد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثرات تالاب زریوار مریوان بر دارایی‌ها یا سرمایه‌های معیشتی خانوارهای حاشیه آن صورت گرفته است. تحقیق حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی است که به روش کتابخانه‌ای و میدانی و با بهره‌گیری از ابزار پرسشنامه براساس چارچوب معیشت پایدار دپارتمان توسعه بین‌الملل انجام گرفته است. منطقه مورد مطالعه شهرستان مریوان بوده و جامعه آماری تحقیق را 1539 نفر از سرپرستان خانوار ساکن در 7 روستای حاشیه اطراف تالاب تشکیل می‌دهند که با استفاده از فرمول‌ کوکران 230 نفر از آنها به عنوان نمونه برآورد گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده‌های گردآوری شده از نرم افزارهای SPSS و LISREL استفاده شده است. براساس یافته‌های پژوهش تالاب زریوار در تمام ابعاد پنج گانه سرمایه‌های معیشت یعنی طبیعی، انسانی، فیزیکی، اجتماعی و مالی خانوار‌های حاشیه خود اثرگذار بوده به گونه‌ای که باعث افزایش سطح و بهبود مولفه‌های مربوط به هرکدام از سرمایه‌ها شده است. در این میان سرمایه طبیعی به عنوان مهمترین شاخص موثر در معیشت خانوارها شناخته شد. همچنین نتایج حاصل از برازش مدل اندازه‌گیری معیشت پایدار نشان از معنادار بودن تمامی شاخص‌ها و ابعاد سنجش آنها دارد که می-توان نتیجه گرفت تالاب زریوار با ابعاد و شاخص‌های درنظر گرفته شده باعث بهبود سطح دارایی‌ها و معیشت مردم گردیده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The impacts of Zarivar wetland on the livelihood assets of rural households

نویسندگان [English]

  • mousa Aazami 1
  • karevan Shanazi 2
چکیده [English]

The wetlands are valuable ecosystms that among diffenet kinds of natural ecosystems have diverse functions in human life. In addition to the conservation of biodiversity, this phenomenon have a lot of natural, economic, social and many other values that can affect the assets of local people and their livelihoods and ultimately living standards. Thefore, the present study aiming to evaluate the effects of Zarivar wetland in Marivan County on housholds’livelihood assets living in villages around the wetland. As a descriptive-analytical research using both documentary and survey methods, necessary data and information were gathered form the field by a structured questionnire based on (DFID) sustainable livelihood framework. The study area was Marivan County and studied population consisted of 1539 head housholdsin 7 villages that living around the wetland and using Cochran’s sample size formula 230 persons were selected as the sample group of the study. The collected data were analyzed by applying both SPSS and LISREL softwares. Based on the findings the wetland have affected all five dimensions of livelihood assets ( natural, human, physical, social and financial) in studied housholds as they stated that the level of assets components have imporove considerably. In this regard, natural capital/asset was specified as the most affected one in people’s livelihood by the respondents. Also the results of theLISREL model indicate significant measure sustainable livelihoods of all indicators and dimensions of its evaluation in which it can be concluded that the Zarivar wetland with dimensions and parameters have been considered, have improved local residents’livelihood

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainable livelihood
  • Livelihood assets
  • Ecosystem services
  • Zarivar wetland
  • Marivan County

مراجع

منابع

بریمانی، فرامرز؛ هادی راستی؛ اسلام رئیسی؛ مسعود محمدزاده (1395). تحلیل عوامل جغرافیایی مؤثر بر معیشت‌ ‌خانوار در سکونتگاه‌های‌ روستایی (مورد:‌شهرستان‌ قصرقند)، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای. سال ششم. شمارۀ 18. صفحات 96-85.

بهروزی‌راد، بهروز (1387) تالاب‌های ایران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. تهران.

دهمرده، مجید؛ جواد شهرکی (1394). ارزیابی اقتصادی خسارات ناشی از خشکی تالاب هامون بر اکوسیستم گیاهی و جانوری تالاب، تحقیقات اقتصاد کشاورزی. جلد 7. شماره 4. صفحات 38-21.

سجاسی‌قیداری، حمدالله؛ طاهره صادقلو؛ مهدی پالوج (1392). اولویت‌‌بندی راهبردهای توسعه معیشت پایدار روستایی با مدل ترکیبی سوات تاپسیس فازی (مورد: شهرستان خدابنده)، فصلنامه روستا و توسعه. سال 16. شماره 2. صفحات 110-85.

سجاسی‌قیداری، حمدالله؛ طاهره صادقلو؛  اسماعیل شکوری‌فرد (1395). سنجش‌‌ سطح دارایی‌های معیشتی در مناطق روستایی با رویکرد معیشت پایدار (مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان تایباد)، مجلۀ پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی.سال5. شمارۀ1. صفحات 215-197.

شهرکی، محبوبه؛ مریم شریف‌زاده (1394). ارزیابی جایگاه آبزی‌پروری در معیشت پایدار روستایی کشاورزان شهرستان زاهدان، مجله پژوهش‌های روستایی، دورة ۶. شمارة ۱. صفحات 116-97.

طالب، مهدی؛ صادق پیری؛ سعید محمدی (1389). فراتحلیلی بر مطالعات فقر در جامعۀ روستایی ایران، فصلنامۀ توسعۀ روستایی. سال 2. شمارۀ 2. صفحات 40-21.

کرمی‌دهکردی، اسماعیل؛ افشین انصاری(1391). تأثیر طرح‌های مرتع‌داری و آبخیزداری بر معیشت پایدار خانوارهای روستایی در شهرستان زنجان، فنّاوری‌های نوین کشاورزی (ویژۀ ترویج و آموزش کشاورزی). سال 5. شمارۀ 2. صفحات 136-107.

مهندسین‌مشاور آساراب‌ (1385).‌مطالعات‌زیست‌محیطی، ایمنولوژیکی و حفظ تعادل اکولوژیک دریاچۀ زریوار مریوان، استانداری کردستان. 57 ص.

Ashley, C., & Carney, D (1999). Sustainable Livelihoods: Lessons from Early Experience, Nottingham: Russell Press Ltd.

Bosma, R., A. S. Sidik, P. van Zwieten, A. Aditya, and Visser, L (2012). Challenges of a transition to a sustainably managed shrimp culture agro-ecosystem in the Mahakam Delta, East Kalimantan, Indonesia. Wetlands Ecology and Management 20(2):89-99.

Carney, D (1998). Implementing the sustainable rural livelihoods Approach. In D. Carney (Ed), Sustainable rural livelihoods, what contribution can we make? (PP.3-23). London: Department for International Development.

Clarkson B. R, Ausseil A.E, Gerbeaux .P (2013). Wetland ecosystem services. In Dymond JR ed. Ecosystem services in New Zealand- conditions and trends. Manaaki Whenua Press, Lincoln, New Zealand.PP: 192-202.

DFID (1999). Sustainable livelihoods guidance sheets. London, UK: DFID.

DFID (2000). Sustainable livelihoods guidance sheets. London UK: DFID.

DFID (2001).Sustainable livelihoods guidance sheet; Department for International Development:  London, UK.

Ellis,F.Allison,E(2004).Livelihood diversification and natural resource access. Livelihood Support Programme Working Paper 9. Food &Agriculture Organization of the United Nations.P: 50.

Ellis, F (2000(. Rural livelihoods and diversity in developing countries. Oxford; NewYork, NY: Oxford University Press.

Fang Yi-ping )2013(. The effects of natural capital protection on pastoralist’s livelihood and management implication in the source region of the Yellow River, China, J.Mt.Sci. 10(5):885-897.

Horwitz, P and Finlayson, C. M (2011). Wetlands as settings for human health: incorporating ecosystem services and health impact assessment into water resource management. BioScience, 61 (9), 678-688.

http://www.ennonline.net/pool/files/ife/section6.pdf

Kangalawe, R. Y. M.. Liwenga E. T (2005). Livelihoods in the wetlands of Kilombero Valley in Tanzania: Opportunities and challenges to integrated water resource management, Physics and Chemistry of the Earth, 30: 968-975.

Kumar, R., Horwitz, P., Milton, R.G., Sellamuttu, S.S., Buckton, S.T., Davidson, N.C., Pattnaik, A.K., Zavagli, M. and Baker, C (2011). Assessing wetland ecosystem services and poverty interlinkages: a general framework and case study. Hydrological Sciences Journal, 56 (8): 1602-1621.

Lamsal, P., K. P. Pant, L. Kumar, and K. Atreya (2015). Sustainable livelihoods through conservation of wetland resources: a case of economic benefits from Ghodaghodi Lake, western Nepal. Ecology and Society20 (1): PP.10. http://dx.doi.org/10.5751/ES-07172-200110.

Masud ,MM,  Kari F, Yahaya SRB,  Al-Amin AQ (2016). Livelihood assets and vulnerability context of Marine Park community development in Malaysia ,Social Indicators Research, Vol. 125:771-792.

Mulatu, K. Hunde, D, kissi, E (2015). Socio-economic impacts of wetland cultivation in South-Bench, Southwest Ethiopia. African Journal of Agricultural research, Vol. 10 (8). PP:840-848.

Mwakaje, A. G (2009). Wetlands, livelihoods and sustainability in Tanzania, African Journal of Ecology, 47:179-184.

Ramsar (2009). Factsheet 7: Wetland products. Gland, Switzerland, Ramsar Convention Secretariat.

Scoones, I (2009). Livelihoods perspectives and rural development. The Journal of Peasant Studies, 36, 171-196.

Scoones, I (1998). Sustainable rural livelihoods: A framework for analysis (No. IDS Working Paper 72). Brighton: IDS.

Shen, F )2009(. Tourism and the sustainable livelihoods approach: Application within the Chinese context, Ph. D. Thesis, Lincoln University researcharchive. lincoln. ac. nz.

Turner, R., Bergh, C., Soderqvist, T., Barendregt. A., Straaten, J., Maltby, E., Ierland, E (2000). Ecological-economic analysis of wetlands: scientific integration for management & policy. Ecological Economics 35, 7-23.

Zenteno, M, Z., Pieter A., Jong, Wil de, Boot, René G. A) 2013(. Livelihood strategies and forest dependence: New insights from Bolivian forest communities”, Forest Policy and Economics. Vol. 26: 12-21.

Zhang, R. Jianchao, XI. Nan, Z (2015). The comparative study on peasant sustainable livelihood models in rural tourism areas- A case from Jixian, Tianjin, Chinese Journal of Urban and Environmental Studies Vol.3,No.2(12 pages).

فصلنامه جغرافیا و توسعه

دوره 16، شماره 51
تابستان 1397
صفحه 25-42

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 05 اردیبهشت 1397
  • تاریخ پذیرش: 05 اردیبهشت 1397

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار