Investigation and analysis of factors affecting the development of physical-spatial structure of Qom city with a futures research approach

Document Type : Research Paper

Authors

PhD student in Geography and Urban Planning

Abstract

Today, Awareness of the spatial structure of cities and the reasons that dominate its spatial development in different periods is necessary to control its expansion. The purpose of this research is to investigate and analyze the factors affecting the development of the physical-spatial structure of Qom city with the approach of Perspective studies. The present research is aimed at applying a combination of exploratory and exploratory methods based on a perspective approach that has been implemented using a combination of quantitative and qualitative models. The method of data collection is library and field studies. In this research, structural analysis and Delphi technique have been used. The software used in this study is MIC MAC software and ARC GIS software. Based on the structural analysis model, 38 indicators were identified and evaluated in 6 groups of variables based on previous studies and experts' opinions. The results of the system analysis indicated that the level of influence of physical and Political – managerial variables is far more than their effectiveness, and in fact they were recognized as the most important variables affecting the physical and spatial development of Qom. On the other hand, among its indices, the indices of converting the city of Qom to the province in 1996 and promoting the city of Qom to the provincial capital, the prosperity of trade and the formation of the market and its expansion, and government policies and urban laws and regulations were identified as the most important indicators.

Keywords


اصغرپور، محمدجواد (1382). تصمیم‌‌گیری گروهی و نظریۀ بازی‌‌ها با نگرش تحقیق در عملیات، چاپ اول. تهران. دانشگاه تهران.
افروغ، عماد (1377). فضا و نابرابری‌‌های اجتماعی، تهران. انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. https://pub.modares.ac.ir/book_treasure.php?mod=viewbook&book_id=120&slc_lang=fa&sid=1
جمشیدی، محمود (1382). ملاحظاتی درمورد نظریۀ تحلیل چیدمان فضا، مجلۀ جستارهای شهرسازی. 6. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=182923
حبیبی، کیومرث؛ مصطفی بهزادفر؛ ابوالفضل مشکینی؛ هوشمند علیزاده؛ وحید محکی (1390). ارزیابی اثرات طرح‌‌های توسعۀ شهری بر ساختارشکنی و ارتقای کیفی فضای شهر کهن ایرانی، فصلنامۀ مطالعات شهر ایرانی-  اسلامی. 4. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=151632
حبیبی، محمدعلی (1387). بررسی عوامل مؤثر بر گسترش فیزیکی شهر طبس بعد از زلزلۀ سال 1357، رساله کارشناسی ارشد جغرافیا. دانشگاه سیستان و بلوچستان. دانشکدۀ ادبیات و علوم‌انسانی.گروه جغرافیای طبیعی. 
حسن‌‌زاده‌‌رونیزی، مریم (1387). بررسی و تحلیل ساختار فضایی شهر شیراز با تکیه‌‌بر مدل آلن برتو، پایان‌‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه یزد. یزد.
حمیدی، ملیحه؛ رضا سیروس‌صبری؛ محسن حبیبی؛ جواد سلیمی (1376). استخوان‌‌بندی شهر تهران، تهران. سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1171943
خیرالدین، رضا؛ مهدی رازپور (1395). بررسی و تحلیل چالش‌‌های پایداری توسعۀ فضایی در شهر مرزی بانه، نشریۀ پژوهش و برنامه‌‌ریزی شهری. سال هفتم. شمارۀ بیست‌‌و‌‌پنجم. تابستان 1395. http://jupm.miau.ac.ir/article_1957.html
خیرالدین، رضا؛ علی‌‌اکبر تقوایی؛ جواد ایمانی‌شاملو (1392). تحلیل تحولات فضایی کلان‌‌شهرها در ارتباط باقیمت نفت در ایران (نمونۀ مورد مطالعه: کلان‌‌شهر تبریز)، نشریۀ علمی پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران. 6. http://www.isau.ir/article_61972_510d9ad31318b69b82381fb8f4667126.pdf
ذکاوت، کامران (1390). جایگاه سازمان فضایی در طراحی شهری، نشریۀ صفه. 54. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=296994
الراک، پاملا ال؛ رابرت‌بی ستل (1380) پژوهش پیمایشی: رهنمودها و استراتژی‌‌هایی برای انجام‌‌دادن پیمایش، ترجمۀ مهراندخت نظام شهیدی، اردشیر امیدی محنه و محمود متحد. نشر آگه.
زیاری،کرامت‌‌اله (1378). اصول و روش‌‌های برنامه‌‌ریزی منطقه‌‌ای، انتشارات دانشگاه یزد. چاپ اول. 
زیمل، جرج (1372). کلان‌‌شهر و حیات ذهنی، ترجمۀ یوسف اباذری. نشریه‌نامۀ علوم اجتماعی. 3. http://ensani.ir/file/download/article/20110203091947
سازمان‌پژوهش و برنامه‌‌ریزی آموزشی، جغرافیای استان قم (1383). چ 5. تهران. شرکت چاپ و نشر کتاب‌‌های درسی ایران. صفحات 4 و 5. .http://chap.sch.ir/
عباس‌‌زادگان، مصطفی؛ صفورا مختارزاده؛ رسول بیدرام (1391). تحلیل ارتباط میان ساختار فضایی و توسعه‌‌یافتگی محلات شهری به روش چیدمان فضا (مطالعۀ موردی: شهر مشهد)، مطالعات و پژوهش‌‌های شهری و منطقه‌‌ای. 4. 14. https://urs.ui.ac.ir/article_20023.html
فرجی‌ملائی، امین (1394). تبیین مکانیزم‌‌های اولیۀ مؤثر در ساختار فضایی منطقۀ قزوین، نشریۀ شهر پایدار. دورۀ 2. شمارۀ 2. تابستان 1394. http://ensani.ir/file/download/article/20161023141807
فرید، یدالله (1368). جغرافیا و شهرشناسی، تبریز. انتشارات دانشگاه تبریز.
قالیباف، محمدباقر؛ بختیار عزت‌‌پناه؛ سیدموسی پورموسوی (1389). تمرکزگرایی فضایی و اثرات آن بر گسترش فیزیکی و ساختار فضایی شهر(مطالعۀ موردی: شهر سنندج)، مجلۀ فضای جغرافیایی. 10. 32.  https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=115888
قدمی، مصطفی؛ پریناز یوسفیان (1393). تحلیلی بر تغییرات ساختار فضایی شهر اصفهان با گریزی بر آلودگی هوا، فصلنامۀ مطالعات برنامه‌‌ریزی شهری. سال 2. شمارۀ 8. http://shahr.journals.umz.ac.ir/article_1030.html
کشاورز ترک، عین‌‌الله (1392). جایگاه برنامه‌‌ریزی فرهنگی در نظام توسعۀ شهری ایران با رویکرد آینده‌‌پژوهی، رسالۀ دکتری آینده‌‌پژوهی دانشگاه بین‌‌المللی قزوین.
محمدی، محمود؛ احمد شاهیوندی؛ شهرام محمدی (1394). تحلیل ساختار فضایی- کالبدی محدوده مرکزی شهر زنجان با رویکرد تفکر راهبردی، فصلنامۀ مطالعات شهری. 72. 13.  http://urbstudies.uok.ac.ir/article_11808.html
منتظری، مرجان؛ لعلا جهانشاه‌‌لو؛ حمید ماجدی (1396). تحولات ساختار کالبدی- فضایی شهر یزد و عوامل مؤثر بر آن، نشریۀ مطالعات محیطی هفت حصار. شمارۀ 21. سال ششم. پاییز 1396. http://hafthesar.iauh.ac.ir/article-1-467-fa.html
موسوی‌کاظمی‌محمدی؛ سیدمهدی (1380). توسعۀ پایدارشهری، مفاهیم و دیدگاه‌‌ها، تحقیقات‌ جغرافیایی. (62) 16. 113-94. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/125265
نظریان، اصغر (1370). گسترش فضایی شهر تهران و پیدایش‌ شهرک‌‌های اقماری، فصلنامۀ ‌تحقیقات‌ جغرافیایی. 20. 1. http://ensani.ir/file/download/article/20121215091121
یوسفی‌‌فر، شهرام؛ سیدمحمدحسین محمدی (1388). تأثیر مناسبات اجتماعی در شکل‌‌بندی کالبدی شهرهای ایرانی- اسلامی براساس رویکرد نمونه‌‌وار به شهر ری در عصر سلجوقی، پژوهشنامۀ انجمن ایرانی تاریخ. 1. 1. http://ensani.ir/file/download/article/20130703155059
Asadi, L., & Soltanzadeh, H. (2019). The Role of Government in Shaping the Spatial Structure of Isfahan City during the Safavid Period. Space Ontology International Journal, 8(2), 19-32.http://soij.qiau.ac.ir/article_667312.html
Bertaud A. (2003). Tehran spatial structure: Constraints and Opportunities for Future Development. National Land and Housing Organization, National Housing Committee, Minisitry of Housing and Urban Development, Islamic Republic of Iran. Revised, April 19, Available at: http://alain bertaud.com.http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?
Bertaud, A. (2001). Metropolis: A Measure of the Spatial Organization of 7 Large Cities, Available at: http://alain bertaud.comhttp://americandreamcoalition.org/17/Metropolis_Spatial_Organization.pdf
Bertaud, A. (2004). The Spatial Organization of Cities: Deliberate Outcome or Unforeseen Consequence? World Development Report, Dynamic Development in a Sustainable World. https://escholarship.org/uc/item/5vb4w9wb
Bertaud, A. and Stephen, M. (2003). The Spatial Distribution of Population in 48 World Cities: Implications for Economies in Transition, The Center for Urban Land Economics Research, The University of Wisconsin, And Available at: http://alain bertaud.com. http://www2.lawrence.edu/fast/finklerm/Complete
Burns, N., & Groves, K. (1997). Practice of nursing research. Philadelphia, PA: WB Saunders company.
Cheng, J., Turkstra, J., Peng, M., Du, N., & Ho, P. (2006). Urban land administration and planning in China: Opportunities and constraints of spatial data models. Land Use Policy, 23(4), 604-616. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0264837705000323
Godet, M., & Durance, P. (2011). Strategic foresight for corporate and regional development. Strategic foresight for corporate and regional development, 17.
Hobson, E. (2003). Conservation and planning: changing values in policy and practice. Routledge.
Kalantari, S., Shan, Zh, (2018), The Effect of Urban Development Plans on City’s Old Context. Earth and Environmental Science 159 (2018). https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1755-1315/159/1/012044/meta
Lotfata, Y., & Lotfata, A. (2018). Effect of physical changes on the spatial structure of historical area, the Historical District of Urmia city as a case study. Journal of Sustainable Development, 11(4), 174. https://pdfs.semanticscholar.org/f96d/6a7982cc95f7e051875ba8312c794849bb08.pdf
Pumain, D. (2004), scaling laws & urban systems. Sorbonne University Press, France.
Rabbani, T. (2012). Structural analysis, a tool to identify and analyze the factors affecting the future (urban subjects). The first National Conference on futures, Tehran. (In Persian).
Rodrigue, J. P. (2016). The geography of transport systems. Taylor & Francis.
Rouhani, A. & Ajorloo. S. (2015). Software MicMac; can be used in projects scripting futures. Publications Arena, First Edition, Tehran. (In Persian).
Surya, B. (2015). The dynamics of spatial structure and spatial pattern changes at the fringe area of Makassar City. The Indonesian Journal of Geography, 47(1), 11. https://core.ac.uk/download/pdf/205986702.pdf
Thaitakoo, D. (2006). Toward a Way to Balance Conservation and Development in the Ayutthaya Historic Town Centers. Journal of Humanities, 12.  https://brill.com/view/journals/mnya/9/4/article-p16_2.xml
Wiedmann, F., Salama, M. A., & Thierstein, A. (2012). Urban Evolution of the City of Doha: An Investigation into the Impact of Economic Transformations on Urban Structures. URBAN EV, 29, 2. https://strathprints.strath.ac.uk/
Zhao, P. (2011). Managing urban growth in transforming, china: Evidence from Beijing, Land use policy, Vol24, iss 1, PP. 96-109. http://redbcm.com.br/arquivos/bibliografia/managing