ارزیابی پایداری زیست‌‌‌‌‌‌محیطی و بررسی توزیع فضایی آن در سکونتگاه‌‌‌‌های روستایی استان کرمانشاه مورد: شهرستان روانسر

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا، عضو هیئت‌‌علمی گروه جغرافیا، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران

3 مربی گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

4 استادیار گروه هنر و معماری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

10.22111/gdij.2020.5177

چکیده

 




محیط‌زیست یکی از ارکان سه‌گانه توسعه پایدار جوامع روستایی است که نقش بسزایی را در تأمین معیشت و کیفیت زندگی روستاییان برعهده دارد. ارزیابی پایداری زیست محیطی با تکیه بر شاخص‌های کلیدی موجود در هر منطقه جغرافیایی، گام موثری در راستای شناخت وضع موجود بهره‌برداری از محیط‌زیست و به تبع آن تدوین برنامه‌ها و طرح‌های پایداری زیست محیط است. از این رو، v جامعه آماری پژوهش را کلیه سرپرستان خانوار روستایی تشکیل می‌دهد (5668=N) و با استفاده از جدول بارتلت و همکاران، 185 نفر از آن‌ها به‌عنوان نمونه آماری برآورد گردید و در نهایت با انتخاب هدفمند روستاها، پرسشنامه‌ها به‌صورت کاملاً تصادفی در بین سرپرستان 26 روستای منتخب توزیع گردید. ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی و پایایی آن، با رعایت اصول روش پژوهش‌های میدانی و انجام چندین مرتبه اصلاح، تأیید گردید. نتایج پژوهش نشان داد در بین شاخص‌های زیست‌محیطی ده‌گانه مورد بررسی دو شاخص پایداری هوا و جنگل‌ها و مراتع به ‌ترتیب با ضریب تغییرات 150/0 و 559/0، پایدارترین و ناپایدارترین شاخص زیست‌محیطی در روستاهای شهرستان روانسر هستند. همچنین با توجه به میانگین محاسبه شده پایداری زیست‌محیطی (63/2) و نتایج جدول توزیع فراوانی، می‌توان چنین عنوان کرد که پایداری زیست‌محیطی در روستاهای شهرستان روانسر در وضعیت مناسبی قرار ندارد. با این وجود نتایج آزمون تحلیل واریانس نشان داد بین دهستان‌های شهرستان روانسر به لحاظ پایداری زیست‌محیطی در سطح 99 درصد اطمینان، تفاوت معنادار وجود دارد. نتایج آزمون توکی نشان داد دو دهستان دولت‌آباد و قوری‌قلعه به‌ترتیب با میانگین رتبه‌ای 354/2 و 31/3، ناپایدارترین و پایدارترین دهستان مورد بررسی هستند. نمایش فضایی پایداری زیست محیطی در محدوده مورد مطالعه نشان داد به استثنای سکونتگاه‌های روستایی واقع در شمال و شمال غربی شهرستان، فضای حاکم بر محدوده جغرافیایی شهرستان روانسر، ناپایداری زیست محیطی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Environmental Sustainability Assessment and Serving its Spatial Distribution in Rural Settlements in kermanshah province (Case Study: Ravansar Township)

نویسندگان [English]

  • ali shamsoddini 1
  • amin dehghani 2
  • fatemeh manochehri 3
  • saman abizadeh 4
چکیده [English]

This quantitative research is the descriptive analytic study. The aim of This Study is the investigate status of environmental sustainability in rural settlements in Iran, that was conducted as a case study in rural area Ravansar Township. Is the study sample test, all householder of rural in Ravansar Township (5668 = N) and Due to the Financial constraints and time and the lack of a census, Using the Bartlett et al Table and Was estimated 185 of them as statistical sample. Eventually, by selecting the targeted villages, Questionnaires were distributed randomly among heads of 26 selected villages. The main research tool was the researchers’ questionnaire, which were confirmed its validity and reliability, Principles and methods of field research conducted amended several times. The results showed among the ten environmental indicators examined Two indicators (Air stability and forests and meadows stability, respectively with The 0.150 and 0.559 coefficient of variation Was Stable and unstable environmental indicators in villages of Ravansar Township. Also, according to the mean of the environmental sustainability (2.63) and Results the frequency distribution table, can be said that environmental sustainability in rural city Ravansar Township Not in good condition. Nevertheless, the results the ANOVA test showed, between the districts of the Rawansar Township in terms of environmental sustainability there is a significant difference with the 0.99 confidence. Results The Tukey test showed that two district (Dawlat Abad and Quri qaleh) respectively with an average rank of 2.354 and 3.31, Are unstable and stable district.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sustainable development
  • Environment
  • Indicators of the Environment
  • rural development
  • Ravansar

مراجع

-    اکبری‌‌راد، طیبه (1392). نقش تعالیم اسلام در کاهش بحران‌‌‌‌های زیست‌محیطی، محیط‌شناسی. سال 39. شمارة ۱. صفحات: 80-73.

-  بریمانی، فرامرز؛ صادق اصغری‌‌لفمجانی (1389). تعیین شدت ناپایداری زیست‌‌‌‌محیطی سکونتگاه‌‌‌‌های روستایی سیستان با استفاده از مدل ارزیابی چندمعیاره، جغرافیا و توسعه. شمارۀ 19. صفحات: 144-127.

-  بیات، ناصر؛ ابراهیم رستگار؛ فاطمه عزیزی (1390). حفاظت محیط‌زیست و مدیریت منابع خاک روستایی در ایران، فصلنامۀ برنامه‌‌‌‌ریزی منطقه‌‌‌‌ای. سال اول. شمارۀ 2. صفحات 78- 63.

-  جمینی، داود؛ علیرضا جمشیدی (1393). واکاوی عوامل تبیین کننده پایداری اجتماعی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: شهرستان چرداول)، آمایش جغرافیایی فضا. شماره 44. صفحات 165-147.

-  حسین‌‌‌‌آبادی، حسین؛ ولی بریم‌‌‌‌نژاد (1392). تعیین پایداری زیست‌‌محیطی با استفاده از منطق فازی، فصلنامۀ علمی محیط‌زیست. شمارۀ 57. صفحات 14-5.

-  دهقانی، امین؛ میرنجف موسوی؛ داود جمینی (1397). شناسایی چالش­های زیستمحیطی در سکونتگاه­های روستایی و ارزیابی عملکرد نهادهای متولی در مدیریت آنها (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان روانسر)، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای. شماره 32. صفحات 68-51.

-  شرفی، لیدا؛ امیرحسین علی‌‌‌‌بیگی (1394). الگوی سنجش پایداری محیط‌زیست روستایی (مورد: روستای شروینه در شهرستان جوانرود)، فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی. شمارۀ 12. صفحات 132- 115.

-  شریفی‌‌‌‌نیا، زهرا؛ مسعود مهدوی‌‌حاجیلویی (1390). نقش فقر اجتماعی و اقتصادی روستایی بر تخریب محیط‌زیست (مطالعۀ موردی: مرتع ممیزی شده شوررود، بخش شیب‌‌آب شهرستان زابل)، پژوهش‌‌‌‌های جغرافیای انسانی. شمارۀ 76. صفحات 84-67.

-  عزمی، آئیژ؛ سید حسن مطیعی‌‌‌‌لنگرودی (1390). مروری بر مشکلات زیست‌‌محیطی روستاهای ایران و راهکارهای حل این مشکلات، مسکن و محیط روستا. شمارۀ 133. صفحات 115-101.

-  عنابستانی، علی‌‌اکبر؛ رضا خسروبیگی (1391). سنجش و ارزیابی پایداری زیست‌‌محیطی در مناطق روستایی با استفاده ازتکنیک ‌‌تصمیم‌‌گیری چندمعیاره پرومتی (PROMETHEE)  مطالعۀ موردی:روستاهای شهرستان کمیجان،آمایش جغرافیایی فضا. شمارۀ 3. صفحات72-51.

-  فیروزآبادی، سید احمد؛ دلارام عظیم‌‌‌‌زاده (1391). فقر روستایی و تخریب محیط‌زیست (مورد مطالعه: روستاهای سرخون و بیدله از توابع استان چهارمحال و بختیاری)، توسعۀ روستایی. دورۀ 4. شمارۀ 2. صفحات 120-99.

-  محمدی ده‌‌‌‌چشمه، مصطفی؛ محمدعلی فیروزی؛ جعفر سعیدی (1394). ارزیابی شاخص‌‌‌‌های ناپایداری زیست‌‌‌‌محیطی در کلان‌‌‌‌شهر اهواز، محیط‌‌‌‌شناسی. شمارۀ 41. صفحات 464-447.

-  معتمدی‌‌‌‌نیا، زهره؛ عبدالحمید پاپ‌‌‌‌زن؛ حسین مهدی‌‌‌‌زاده (1392). نگرش رفتاری بنگاه‌‌‌‌های کشاورزی به آلودگی محیط‌زیست (مطالعة موردی: شهرستان‌‌‌‌های کرمانشاه، اسلام‌‌‌‌آباد غرب، ایلام، ایوانغرب)، پژوهش‌‌‌‌های روستایی. دورة 4. شمارة 2. صفحات 450-429.

-  میرترابی، مهدیه‌‌‌‌السادات؛ فاطمه شفیعی؛ احمد رضوانفر (1392). به‌‌‌‌کارگیری منابع اطلاعاتی و کانال‌‌‌‌های ارتباطی در فرایند پذیرش مدیریت جامع پسماند روستایی، نشریۀ محیط‌‌زیست طبیعی. دورۀ66. شمارۀ 3.صفحات339-329.

-     Anand S.V (2013). Global Environmental Issues, Open Access Scientific Reports, Volume 2, Issue 2, PP. 1-9.

-     Boggia A, Rocchi L, Paolotti L, Musotti F and Greco S (2014). Assessing Rural Sustainable Development  potentialities using a Dominance-based Rough Set Approach, Journal of Environmental Management, 144, PP. 160 -167.

-     Brandon, P.S. and Lombardi, P (2005). Evaluating Sustainable Development in the Built Environment, by Blackwell Science Ltd.

 

 

-     Henri, J & Journeault, M (2008). Environmental performance indicators: An empirical study of Canadian manufacturing firms, Journal of Environmental Management, No.87,PP.165-176.

-     Mak, M. and Clinton J Peacock (2011). Social Sustainability: A Comparison of Case Studies in UK, USA and Australia. Poster presented at the 17th Pacific Rim Real Estate Society Conference, Gold Coast.

-     Mossalanejad A (2013). Environmental Security and Global Violence, Int. J. Environ. Res, 7 (2):473-478.

-     Navabakhsh M and Tavakolian A (2013). Strategic Planning to Organize the Urban Historic Fabric Emphasizing on the Environmental Concerns, Int. J. Environ. Res, 7 (3):523-532.

-     Nessa, B (2007). Categorizing tools for sustainability assessment, Ecological Economics, 60, PP. 498-508.

-     Niemeijer, D. and Groot, R. (2008). A conceptual framework for selecting environmental indicator sets, ecological indicators, No.8, PP. 14-25.

-     Pope, J. (2004). Conceptualizing sustainability assessment, Environmental Impact Assessment Review, 24, PP. 595-616.

-     Shadman F (2012). Environmental challenges in nanoelectronics manufacturing, Current Opinion in Chemical Engineering, 1:258-268.

-     Tukker, A. (2000). Life cycle assessment as a tool in environmental impact assessment, Environmental Impact Assessment Review, 20, PP. 435-456.

-     Woka Ihuah P, Ibimina Kakulu I and Eaton D (2014). A review of Critical Project Management Success Factors (CPMSF) for sustainable social housing in Nigeria, International Journal of Sustainable Built Environment, Article in press.

-     Yale Center for Environmental Law and Policy, Yale University and Center for International Earth Science Information Network,Columbia University (2014), Full Report and Analysis, available in:

http://epi.yale.edu/files/2014_epi_report.pdf.

 

فصلنامه جغرافیا و توسعه

دوره 18، شماره 58
بهار 1399
صفحه 75-92

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 29 بهمن 1398
  • تاریخ پذیرش: 29 بهمن 1398

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار