بررسی تأثیر ادراک خطر سیلاب بر انجام رفتارهای پیشگیرانه از طریق مؤلفۀ دلبستگی به مکان نمونه (مورد مطالعه: شهر بابل)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دکتری شهرسازی، هیئت‌‌ علمی گروه معماری، دانشکدۀ عمران، دانشگاه تبریز

2 استادیار، دکتری معماری، هیئت‌‌ علمی گروه معماری، دانشکدۀ عمران، دانشگاه تبریز

3 کارشناسی ‌‌ارشد طراحی شهری، گروه معماری، دانشکدۀ عمران، دانشگاه تبریز

چکیده

سیل یکی از پدیده‌های ویرانگر طبیعی است که همه ساله سبب خسارت‌های جانی و مالی بسیاری در مناطق شهری می‌شود. با توجه به مسئله فوق، مقاله حاضر در تلاش است که به هدف تحقیق یعنی یافتن میزان ارتباط میان هر یک از متغیرهای دلبستگی به مکان، ادراک خطر و رفتارهای پیشگیرانه بر یکدیگر، در جهت کاهش خسارات ناشی از سیلاب بپردازد. جامعه آماری پژوهش، شهروندان شهر بابل و حجم نمونه آماری 148 نفر می‌باشد. روش تحقیق در پژوهش حاضر پیمایشی از نوع علی و مبتنی بر مطالعه اسنادی و پرسشنامه و انجام آزمون‌های رگرسیون سلسله مراتبی و چند متغیره و آزمون پیرسون در Spss می‌باشد. همچنین از مستندات مربوط به پژوهش‌های بارز و جدید در زمینه مورد مطالعه و مطالعات میدانی به منظور شناخت بیشتر موقعیت محل و بررسی مسائل کالبدی و اجتماعی و زیست محیطی استفاده شده است. نتایج آزمون رگرسیون سلسله مراتبی نشان می‌دهد که دلبستگی به مکان با ضریب استاندارد 472/0 تأثیر معناداری بیشتری بر ادراک خطر دارد. نتایج آزمون رگرسیون چند متغیره نیز نشان می‌دهد که دلبستگی به مکان بر ادراک خطر با توان 1، ارتباط بیشتری نسبت به دلبستگی به مکان بر رفتار پیشگیرانه با توان 97/0، دارد. نتایج آزمون همبستگی پیرسون، نشان داد که متغیرهای دلبستگی به مکان و ادراک خطر با ضریب472/0 بیشترین همبستگی را دارند. بنابراین جهت کاهش خسارات ناشی از سیلاب، می‌توان از طریق تأثیر مثبت مولفه دلبستگی به مکان که عامل مهمی در جهت افزایش ادراک خطر می‌باشد، شهروندانی را که بیشتر در معرض خطر سیلاب قرار دارند، به آمادگی و انجام رفتارهای پیشگیرانه ترغیب نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the effect of flood risk perception on preventive behaviors through the attachment to place component (Case Study: Babol city)

نویسندگان [English]

  • leila rahimi 1
  • saber saboori 2
  • Hadis Bordbar 3
  • ُSepideh Zeidi 3
3 University of tabriz
چکیده [English]

Floods are one of the most devastating natural phenomena that cause many human and financial losses in urban areas every year. Regarding the above problem, the present article attempts to address goal of determining the relationship between each of the variables of place attachment, risk perception and preventive behavior in order to reduce the damage caused by flood. 
The research method in this study is a descriptive-comparative study and is based on documentary study and questionnaire and performing hierarchical and multivariate regression tests and Pearson test in Spss. In addition, in this research, of field studies have been used to better understand the location of the site and to examine the physical, social and environmental issues. The results of the hierarchical regression test show that place attachment with a standard coefficient of 0/427 has a more significant effect on perception of risk. The results of multivariate regression show that the relationship between place attachment and perception of risk (with a power 1) is greater than the relation between place attachment and Preventive behavior (with a power of 0.97). Pearson correlation test showed that place attachment and risk perception (with a coefficient of 0.427) had the highest correlation. Therefore, to reduce the damage caused by the flood, it is possible to encourage citizens who are more at risk of flood to prepare for risks and conduct preventive behaviors through the positive effect of the place attachment, which is an important factor in increasing the risk perception.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Place Attachment
  • Risk Perception
  • Preventive Behavior
  • Flood
  • Babol

مراجع

 
-     امیرکافی، مهدی؛ شکوفه فتحی (1390). بررسی عوامل مؤثر بر دلبستگی به محلۀ مسکونی (مطالعۀ موردی: شهر کرمان)، مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران. دورۀ 5. شمارۀ 1. صفحات 37-11.
-   امینی‌ورکی، سعید؛ مهدی مدیری؛ فتح‌‌اله شمسایی زفرقندی؛ علی قنبری‌‌نسب (1393). شناسایی دیدگاه‌‌‌‌های حاکم بر آسیب‌‌‌‌پذیری شهرها در برابر مخاطرات محیطی و استخراج مؤلفه‌‌‌‌های تأثیرگذار در آن با استفاده از روش کیو، دوفصلنامۀ علمی-پژوهشی مدیریت بحران. ویژه‌‌‌‌نامۀ هفتۀ پدافند غیرعامل. صفحات18-5.
-     رفیعیان، مجتبی؛ عاطفه پارسائیان (1394). سنجش الگوی فضایی ادراک خطر به تفکیک محله در شهر یزد، دو فصلنامه علمی و پژوهشی مدیریت بحران. شماره 2. صفحات 46-37.
-   دانشپور، عبدالهادی؛ منصور سپهری‌‌مقدم؛ مریم چرخچیان (1388). تبیین مدل دلبستگی به مکان و بررسی عناصر و ابعاد مختلف آن، نشریۀ هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی. شمارۀ 38. صفحات 48-37.
-   عباس‌‌‌‌زاده، محمد؛ حسین بنی‌‌فاطمه؛ محمدباقر علیزاده‌‌اقدم؛ لیلا علوی (1394). تأثیر مداخله‌‌‌‌ای نگرش مسئولانۀ زیست‌‌محیطی بر رابطۀ بین دلبستگی مکانی و رفتار مسئولانۀ زیست‌‌محیطی، فصلنامۀ جامعه‌‌شناسی کاربردی. سال بیست و هفتم. شمارۀ 2. صفحات 80-61.
-   لک، آزاده (1393). تجربۀ بازآفرینی حس دلبستگی به مکان در محلات آسیب‌‌دیده از زلزله با بهره‌‌گیری از روش نظریۀ زمینه‌‌ای، نمونۀ موردی: امام‌‌زاده زید و قصر
حمید در بم، نامۀ معماری و شهرسازی. شمارۀ 15. صفحات176-159.
-   مریانجی، زهره؛ حامد عباسی (1384). بررسی علل
وقوع سیلاب در استان همدان، دوره 14. شماره 54. صفحات 50-47.
-   نوری، محمدکاظم؛ مجتبی حبیبی‌‌نژاد (۱۳۸۱). تدوین روش اجرایی آمادگی و واکنش در برابر سوانح زیست‌‌محیطی، اولین همایش علمی تحقیقی مدیریت امداد و نجات. تهران. مؤسسۀ آموزش عالی علمی-کاربردی هلال ایران.
-   Baan, P.J & Klijn, F (2004). Flood risk perception and implications for flood risk management in the Netherlands. International Journal of River Basin Management, 2(2), 113e122.
http://dx.doi.org/10.1080/15715124.2004.9635226
-   Bachrach, K. M., & Zautra, A. J. (1985). Coping with a community stressor: threat of a hazardous waste facility. Journal of Health and Social Behavior, 26(1), 127–141.
-   Bohm, G., & Pfister H.R (2008). Anticipated and experienced emotions in environmental risk perception. Judgment and Decision Making, vol. 3, no. 1, January 2008, PP.73-86.
-   Covello, V. T (2003). Best practices in public health risk and crisis communication. Journal of Health Communication Research, 8, 5e8.
http://dx.doi.org/10.1080/ 10810730305705.
-   De Dominicis, S., Crano, W. D., Ganucci Cancellieri, U., Mosco, B., Bonnes, M., Hohman, Z et al (2014). Vested interest &environmental risk communication: improving willingness to cope with impending disasters. Journal of Applied Social Psychology, 44(5), 364e374. PP.66-78
http://dx.doi.org/10.1111/jasp.12229.
-   De Dominicis S, Fornara F, Ganucci Cancellieri U, Twigger-Ross C, Bonaiuto M (2015). Journal of Environment Psychology. We are at risk, and so what? Place attachment, environmental risk perceptions and preventive coping behaviours.
-   Dooley, D., Catalano, R., Mishra, S., & Serxner, S (1992). Earthquake preparedness: predictors in a community survey. Journal of Applied Social Psychology, 22, 451-470.
-   Drabek, T. E. (1986). Human systems response to disaster. New York, NY: Springer- Verlag.
-   Fazio, R., & Zanna, M (1981). Direct experience and attitude-behaviour consistency. Advances in Experimental Social Psychology, 14, 161e202.
http://dx.doi.org/10.1016/S0065-2601(08)60372-X.
 
-   Gaillard, J. C (2008). Alternative Paradigms of Volcanic Risk Perception: The Case of Mt. Pinatubo in the Philippines. Journal of Volcanology & Geothermal Research,172,315-328.
-   Gustafson, P. E. (1998). Gender differences in risk perception: theoretical and methodological perspectives. Risk Analysis, 18(6), 805e811.
http://dx.doi.org/10.1023/B:RIAN.0000005926.03250.c0.
-   Hampel, J (2006). Different Concepts of Risk-A Challenge for Risk Communication. International Journal of Medical Microbiology, 296, 5-10.
-   IPCC. (2014). Summary for policymakers. In C. B. Field, V. R. Barros, D. J. Dokken, K. J. Mach, M. D. Mastrandrea, T. E. Bilir, et al. (Eds.), Climate change 2014: Impacts, adaptation, and vulnerability. Part A: Global and sectoral aspects. Contribution of working group II to the fifth assessment report of the intergovernmental panel on climate change (PP.1e32). Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA: Cambridge University Press.
-   Keller, C., Siegrist, M., & Gutscher, H (2006). The role of the affect and availability heuristics in risk communication. Risk Analysis, 26(3), 631e639.
http://dx.doi.org/10.1111/j.1539-6924.2006. 00773.x.
-   Lindell, M. K., & Perry, R. W. (2000). Household adjustment to earthquake hazard: a review of research.Environment and Behavior,32(4),461-501.
-   Low, S. M., & Altman, I. (1992). Place attachment: A conceptual inquiry. In I. Altman, & S. Low (Eds), Place attachment (PP. 1e12). New York: Plenum Press.
-   Miceli, R., Sotgiu, I., & Settanni, M. (2008). Disaster preparedness and perception of flood risk: a study in an alpine valley in Italy. Journal of Environmental Psychology, 28, 164e173. http://dx.doi.org/10.1016/j.jenvp.2007.10.006.
-   Mileti, D. S., & Darlington, J. D. (1995). Societal response to revised earthquake probabilities in the San Francisco Bay Area. International Journal of Mass Emergencies and Disasters, 13, 119-145.
-   Mishra, S., Suar, D., & Paton, D (2009). Is externality a mediator of experiencebehavior and information-action hypothesis in disaster preparedness? Journal of Pacific Rim Psychology, 3(1), 11-19.
-   Mishra, S., Mazumdar, S., & Damodar, S (2010). Place attachment and flood preparedness. Journal of Environmental Psychology, 30, 187e197.
http://dx.doi.org/10.1016/j.jenvp.2009.11.005.
-   Mototoshi, T,Takao & Ikeda, s (2004). Determinat factors of communitybased disaster preparedness: a case study of flood prone area. Shinrigaku Kenkyu: The Japanese Journal of Psychology, 75(1), 72-77.
-   Mulilis, J.-P., Duval, T. S., & Lippa, R (1990). The effect of a large destructive local earthquake on earthquake preparedness as assessed by an earthquake preparedness scale. Natural Hazards, 3(3), 357-371.
-   Mysiak, J., Testella, F., Bonaiuto, M., Carrus, G., De Dominicis, S., Ganucci Cancellieri, U., et al. (2014).Flood risk management in Italy: challenges & opportunities for the implementation of the EU flood directive (2007/60/EC). Natural Hazards &Earth System Sciences, 13, 2883e2890.
http://dx.doi.org/10.5194/nhess-13-2883-2013.
-   Paradise, T. R. (2005). Perception of Earthquake Risk in Agadir, Morocco: A Case Study from a Muslim Community. Environmental Hazards 6, 167-180.
-   Paton, D., Johnston, D., Smith, L., & Millar, M. (2001). Responding to hazard effects: promoting resilience and adjustment adoption. Australian Journal of Emergency Management, 16(1), 47-52.
-   Revi, A (2008). Climate change risk: an adaptation & mitigation agenda for Indian cities. Environment & urbanization, 20(1), 207-229.
-Russell, Lisa A.Goltz, James D.Bourqe, Linda B. Preparedness and Hazard Mitigation Actions before and after Two Earthquakes. Environment and Behavior, Vol 27, No 6.November 1995. Pages: 744-770. 
 
-   Scannell, L., & Gifford, R. (2010). Defining place attachment: a tripartite organizing framework. Journal of Environmental Psychology,30(1), 1e10.
http://dx.doi.org/10.1016/j.jenvp.2009.09.006.
-   Sims, J. H., & Bauman, D. D. (1983). Educational programs and human response to natural hazards. Environment and Behavior, 15(2), 165–189.
-   Slovic, P., Fischhoff, B & Lichtenstein, S. (1978). Accident probabilities and seat belt usage: a psychological perspective. Accident Analysis and Prevention, 10, 281e285.
http://dx.doi.org/10.1016/0001-4575(78)90030-1.
-   Slovic, P., Finucane, M. L., Peters, E., & MacGregor, D. G. (2004). Risk as analysis & risk as feelings: some thoughts about affect, reason, risk & rationality.Risk Analysis, 24(2), 311e322.
-   Terpstra, T., Gutteling, J. M., Geldof, G. D., & Kappe, L. J. (2006). The perception of flood risk and water nuisance. Water Science & Technology, 54(6), 431e439.
http://dx.doi.org/10.2166/wst.2006.573.
-   Tierney, K. J., Lindell, M. K., & Perry, R. W. (2001). Facing the unexpected: Disaster preparedness in the United States. Washington, DC: Joseph Henry Press.
-   Turner, R. H., Nigg, J. M., & Paz, D (1986). Waiting for disaster: Earthquake watch in California. Berkeley: University of California Press.
Uzzell, D.L (2000). The psycho-spatial dimension of global environmental problems. Journal of Environmental Psychology, 20(4), 307e318. http://dx.doi.org/10.1006/jevp.2000.0175.
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 آبان 1398
  • تاریخ پذیرش: 20 آبان 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار