بزی, خدارحم, معمری, ابراهیم. (1396). تبیین و تحلیل نابرابریهای خدمات توسعۀ سلامت و بهداشت با استفاده از روش‌های تصمیمگیری چند معیاره ( نمونۀ موردی: استان گلستان). فصلنامه جغرافیا و توسعه, 15(49), 97-116. doi: 10.22111/gdij.2017.3454
خدارحم بزی; ابراهیم معمری. "تبیین و تحلیل نابرابریهای خدمات توسعۀ سلامت و بهداشت با استفاده از روش‌های تصمیمگیری چند معیاره ( نمونۀ موردی: استان گلستان)". فصلنامه جغرافیا و توسعه, 15, 49, 1396, 97-116. doi: 10.22111/gdij.2017.3454
بزی, خدارحم, معمری, ابراهیم. (1396). 'تبیین و تحلیل نابرابریهای خدمات توسعۀ سلامت و بهداشت با استفاده از روش‌های تصمیمگیری چند معیاره ( نمونۀ موردی: استان گلستان)', فصلنامه جغرافیا و توسعه, 15(49), pp. 97-116. doi: 10.22111/gdij.2017.3454
بزی, خدارحم, معمری, ابراهیم. تبیین و تحلیل نابرابریهای خدمات توسعۀ سلامت و بهداشت با استفاده از روش‌های تصمیمگیری چند معیاره ( نمونۀ موردی: استان گلستان). فصلنامه جغرافیا و توسعه, 1396; 15(49): 97-116. doi: 10.22111/gdij.2017.3454
تبیین و تحلیل نابرابریهای خدمات توسعۀ سلامت و بهداشت با استفاده از روش‌های تصمیمگیری چند معیاره ( نمونۀ موردی: استان گلستان)
1دانشیار جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه گلستان،گرگان، ایران
2دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران
تاریخ دریافت: 14 آذر 1396،
تاریخ پذیرش: 14 آذر 1396
چکیده
بررسی شاخص‌های بهداشت و درمان و نحوۀ پراکنش آنها در فضاهای مختلف جغرافیایی باعث می‌شود تا عدم تعادل در توزیع امکانات بهداشتی بهتر مشخص شود و برنامهریزی در جهت توزیع عادلانۀ آنها و دسترسی تمام افراد جامعه به خدمات مورد نظر، به نحو مطلوبی محقق شود. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از 11 شاخص بهداشتی- درمانی، به تحلیل و تبیین نابرابری در خدمات بهداشتی- درمانی و نحوۀ توزیع آنها در سطح شهرستانهای استان گلستان پرداخته است که در این راستا از تکنیکهای TOPSIS،SAW و ضریب چولگی پیرسون برای رتبهبندی و آنتروپی شانون، به منظور امتیازدهی استفاده شده است. برای تحلیل دادهها از نرمافزار آماری EXCEL و برای بیمقیاس‌سازی دادهها از روش نروم و خطی استفاده شده است. همچنین برای نمایش فضایی از نرمافزارARC GIS 9.3استفاده شده است. دادهها و اطلاعات مورد نیاز به روش اسنادی و کتابخانهای جمعآوری گشته است. یافتههای تحقیق بیانگر آن است کهپراکنش شاخص‌های بهداشتی درمانی در پهنۀ استان گلستان به صورت قطبی و ناموزون است؛ به گونهای که شهرستان گرگان مرکز استان؛ برخوردارترین شهرستانو شهرستان مراوهتپه محروم‌ترین شهرستان استان بوده است. نتایج پژوهش ضرورت نگاهی عدالت محور در عرصۀ برنامهریزی و تلاش برای ایجاد استقرار فضایی بهینهتر این خدمات و شاخص‌ها را در سطح استان گلستان آشکار می‌سازد.
Explanation and Analysis of the Inequalities of Health Development Services Using Multi-Criteria Decision-Making Methods (Case study: Golestan Province)
نویسندگان [English]
Khodarahm Bazi1؛ ebrahim moammare2
چکیده [English]
The study of health indices and their distribution patterns in different geographic spaces causes the imbalance in health facilities distribution to be better identified and planning for their fair distribution and access of all people to the desired services to be realized as desirable. The present study uses descriptive-analytical method and by using 11 health indicators has analyzed and explained the inequality in health care services and its distribution in the county of Golestan province. In this regard, TOPSIS, SAW and Pearson's coefficient of skewers were used for ranking and Enhanced Shannon used for scoring. For analyzing data, EXCEL statistical software was used and for non-quantifying data, the non-linear and linear methods were used. Also, ARC GIS 9.3 software was used for the space displaying. Data and information was collected by documentary and library method. The findings of the research indicate that distribution of health indicators in Golestan province is polarized and uneven, so that the city of Gorgan is the most favored city of the city and Maravetappe city is the most deprived city in the province. The results of the study reveal the necessity of a justice-centered view in the field of planning and efforts to create the optimal spatial deployment of these services and indicators in the province of Golestan.
کلیدواژه‌ها [English]
Ranking, Health services - health, TOPSIS, SAW, Golestan province
مراجع
توکلی نیا، جمیله؛ رضا کانونی؛ امیررضا خاوریان گرمسیری؛ وحید پاسبان‌عیسیلو (1394). تحلیل نابرابریهای توسعه منطقهای در بخش بهداشت و درمان استان اردبیل، فصلنامه برنامهریزی منطقهای. سال پنجم. شماره 18. صفحات 14-1.
حکمت‌نیا، حسن؛ میرنجف موسوی (1395). کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامهریزی شهری و ناحیه‌ای، انتشارات علم نوین.
حیدری‌چیانه، رحیم؛ شاهین علیزاده‌زنوزی؛ بهمن قلیکیمیلان؛ حکیمه ایمانیتبار (1394). تحلیلی بر نابرابری اجتماعی-اقتصادی مبتنی بر مدل‌هایVIKOR و SAW در استان آذربایجان شرقی مطالعه موردی: خدمات بهداشتی درمانی، مجله پژوهش و برنامهریزی شهری. سال ششم.شماره بیست‌ویکم.صفحات 34-19.
رنجبران، هادی (1395). آمار و احتمال و کاربرد آن در اقتصاد، انتشارات اثبات، چاپ هفدهم، تهران.
زنگی‌آبادی، علی؛ طوبی امیرعضدی؛ طاهر پریزادی (1391). تحلیل فضایی شاخص‌های توسعه خدمات بهداشت و درمان در استان کردستان، جغرافیا. دوره جدید. سال دهم. شماره 32. صفحات 215- 199.
زنگی‌آبادی، علی؛ جابر علی‌زاده؛ مهدی احمدیان (1391). تحلیلی بر درجه توسعهیافتگی شهرستانهای استان آذربایجان شرقی (با استفاده ازتکنیکTOPSIS و AHP)، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی. سال چهارم. شماره اول.
زیاری، کرامتاله؛ مصطفی صفاییرینه؛ محمود آروین (1395). ارزیابی توزیع فضایی خدمات بهداشتی- درمانی و ارائه الگوی توزیع بهینه مورد شناسی: استان خوزستان، جغرافیا و آمایش شهری- منطقهای. شماره 19. صفحات 90-71.
سالنامه آماری استان گلستان سال1392 .
سپهردوست، حمید (1390). عوامل مؤثر بر توسعه-یافتگی از دیدگاه شاخص‌های سلامت،مدیریت اطلاعات سلامت، دورۀ هشتم. شمارۀ دوم. صفحات 8-1.
شاهیوندی، احمد؛ مسعود تقوایی (1389). پراکنش خدمات بهداشتی و درمانی در شهرستانهای ایران، رفاه اجتماعی، سال دهم. شماره 39. صفحات 54-33.
شماعی، علی؛ جعفر موسوی‌وند (1390). سطح‌بندی شهرستانهای استان اصفهان از لحاظ زیرساختهای گردشگری با استفاده از مدل‌های AHP، TOPSIS، پژوهشهای شهری و منطقهای، سال سوم. شماره 10. صفحات 40-23 .
صیدایی، سیداسکندر؛ داود جمینی؛ علیرضا جمشیدی (1393). تحلیلی بر وضعیت شاخص‌های بهداشتی درمانی در شهرستانهای استان کرمانشاه با بهرهگیری از مدل‌های TOPSIS ،AHP و تحلیل خوشهای. برنامهریزی فضایی. سال چهارم. شماره اول. صفحات 64-43.
قنبری، یوسف؛ بهمن شجاعیوند؛ بهرام زینلی (1393). رتبهبندی شهرستانهای استان آذربایجان شرقی بر اساس زیرساختهای گردشگری شهری با روش‌های تصمیمگیری چند معیاره، جغرافیا و آمایش شهری - منطقهای. شمار 12. صفحات 112-89.
محمدی، جمال (1381). تحلیلی بر مفاهیم کمی و نقش آن در برنامهریزی شهری و منطقهای، مجله فضای جغرافیایی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر. سال دوم. صفحات 61-42.
مؤمنی، مهدی؛ الهه صابر (1391). تعیین توسعهیافتگی شهر نائین در استان اصفهان، مجله جغرافیا و برنامهریزی محیطی. سال بیست و سوم. شماره 1. اصفهان. صفحات 200- 185.
نظمفر، حسین؛ مهدی نادرپور (1388). تحلیل نابرابریهای منطقهای با استفاده از تکنیکهای تاکسونومی عددی و تحلیل خوشهای، دومین همایش علوم جغرافیایی. دانشگاه پیام نور استان آذربایجان غربی. صفحات 71-55.
وحیدی اصل، محمدقاسم (1395). آمار و احتمال در جغرافیا، انتشارات دانشگاه پیام نور. چاپ هفتم. تهران.
الیاس‌پور، بهنام؛ داریوش الیاس‌پور؛ علی حجازی (1390). میزان توسعهیافتگی بخش بهداشتی و درمانی شهرستانهای استان‌خراسان شمالی به‌روش تاکسونومی عددی در سال 1385، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی. دوره 3. شماره 1. صفحات 28-23.
Adshead,F;Thorpea, A. and Rutter, J (2006). Sustainable development and public health: A national perspective, Public Health, No. 120, PP: 1102-1105.
Distaso, A (2007). Well-being and/or quality of life in EU countries through a multidimensional index of sustainability, Ecological Economic No. 64, PP: 163-180.
Fanga, P; Donga,S.; Xiaoc, J.; Liud, C.; Fengc, X. and Wang, Y (2010). Regional inequality in health and its determinants: Evidence from China, Health Policy, No. 94, PP:14-25.
Gauri,V (2004). Social Rights &Economics: Claims to Health Care and Education in Developing Countries, World Development, Vol. 32, No. 3, PP: 465-477.
John, T. J. and Abel, R (2002). Sustainable development and health: an Indian perspective, Lancet, No. 360, PP: 638–39.
Rae, M (2006). Health inequalitiesa sustainable development issue, Public Health, No. 120, PP: 1106-1109.
Schirnding, Y (2002). Health and sustainable development: can we rise to the challenge?, Lancet, Vol 360, PP:632-637.
Smith, H. K ; Harper, P. R; Potts, C. N. and Thyle, A (2009). Planning sustainable community health schemes in rural areas of developing countries, European Journal of Operational Research, No. 193, PP:768-777.
ابتدای صفحه